Σε όλο τον κόσμο, μια νέα πραγματικότητα διαμορφώνεται στη μετά – Covid εποχή. Όλοι, παντού, αρρωσταίνουν πιο πολύ και πιο συχνά. Τουλάχιστον 13 μεταδοτικές ασθένειες, από το κοινό κρυολόγημα έως την ιλαρά και τη φυματίωση, ξεπερνούν κατά πολύ τα προπανδημικά τους επίπεδα σε πολλές περιοχές και συχνά με σημαντικά περιθώρια, σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg News και της εταιρείας πρόβλεψης ασθενειών με έδρα το Λονδίνο Airfinity Ltd.
Η έρευνα στηρίχθηκε σε δεδομένα που συλλέχθηκαν από περισσότερους από 60 οργανισμούς και φορείς δημόσιας υγείας και δείχνει ότι 44 χώρες και περιοχές έχουν αναφέρει τουλάχιστον μία επανεμφάνιση μολυσματικής νόσου που είναι τουλάχιστον δέκα φορές χειρότερη από την αρχική τιμή πριν από την πανδημία.
Από τα lockdown έως τις ανισότητες
Το παγκόσμιο κύμα ασθενειών μετά την Covid – ιογενείς και βακτηριακές, κοινές και ιστορικά σπάνιες – είναι ένα μυστήριο που ερευνητές και επιστήμονες προσπαθούν ακόμη να εξηγήσουν οριστικά. Ο τρόπος με τον οποίο τα lockdowns μετατόπισαν τις βασικές ανοσίες είναι ένα κομμάτι του παζλ, όπως και το χτύπημα της πανδημίας στη συνολική χορήγηση των εμβολίων. Η κλιματική αλλαγή, η αυξανόμενη κοινωνική ανισότητα και οι καταπονημένες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης συμβάλλουν με τρόπους που είναι δύσκολο να μετρηθούν.
Ο Covid-19 είναι η πρώτη μεγάλη παγκόσμια πανδημία στην εποχή της σύγχρονης ιατρικής, επομένως υπάρχει ελάχιστο προηγούμενο για αυτό που ακολουθεί. «Η τελευταία μεγάλη καταστροφική πανδημία γρίπης ήταν το 1918. Δεν υπήρχε εμβολιασμός, καμία διάγνωση ή θεραπεία. Άρα βρισκόμαστε σε μια νέα περιοχή εδώ», εξήγησε στο Bloomberg ο Τζέρεμι Φάραρ, επιστημονικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Εποχικές ασθένειες αλλά και νόσοι του παρελθόντος επιστρέφουν δριμύτερες
Τα κρούσματα γρίπης στις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί κατά περίπου 40% τις δύο εποχές της γρίπης μετά την Covid, σε σύγκριση με τα χρόνια πριν από την πανδημία, σύμφωνα με αποτελέσματα κλινικών εργαστηρίων. Τα κρούσματα κοκκύτη έχουν αυξηθεί κατά 45 φορές στην Κίνα τους πρώτους τέσσερις μήνες σε σύγκριση με πέρυσι. Και σε ορισμένες περιοχές της Αυστραλίας, όπου η εποχή της γρίπης μόλις ξεκινά, τα κρούσματα του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού ή RSV, έχουν σχεδόν διπλασιαστεί σε σχέση με ένα χρόνο πριν.
Η Αργεντινή μάχεται με το χειρότερο ξέσπασμα του δάγκειου πυρετού, που είχε να αντιμετωπίσει ποτέ. Η Ιαπωνία βλέπει ένα μυστηριώδες κύμα στρεπτόκοκκου Α.
Η ιλαρά επιστρέφει σε περισσότερες από 20 αμερικανικές πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και μέρη της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, 7,5 εκατομμύρια άνθρωποι διαγνώστηκαν με φυματίωση το 2022 — το χειρότερο έτος που έχει καταγραφεί από τότε που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ξεκίνησε τη συγκέντρωση σχετικών στοιχείων μέσα της δεκαετίας του 1990.
Η δημοφιλής, αν και αμφιλεγόμενη θεωρία
Η θεωρία του ανοσιακού χρέους έχει γίνει μια δημοφιλής, αν και αμφιλεγόμενη, εξήγηση για την αύξηση των ασθενειών μετά την πανδημία του Covid. Βασικά σημαίνει ότι τα lockdown πρόσφεραν ένα τεχνητό στρώμα μόνωσης από τα συνηθισμένα παθογόνα, αλλά άφησαν τους ανθρώπους πιο ευάλωτους όταν ο κόσμος άνοιξε ξανά.
Ο αντίκτυπος ήταν ισχυρότερος στα μικρά παιδιά, των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα περιβλήθηκε από την κοινωνική απόσταση, τα διαδικτυακά μαθήματα και τις μάσκες.
«Είναι σαν να έχουν σπάσει τα τοιχώματα του ανοσοποιητικού συστήματος, οπότε όλα τα είδη ιών μπορούν εύκολα να εισχωρήσουν», λέει η Σίντι Γιουάν, γιατρός εσωτερικής ιατρικής σε ιδιωτική κλινική στη Σαγκάη.
Σε μερικούς μήνες, λέει, ο φόρτος των ασθενών της έχει διπλασιαστεί σε σχέση με τα προ-Covid επίπεδα. «Είναι ασταμάτητα. Από τις λοιμώξεις από μυκόπλασμα του περασμένου φθινοπώρου μέχρι τη γρίπη και τον Covid κατά τη διάρκεια του χειμώνα και μετά τον κοκκύτη και διάφορα είδη βακτηριακών λοιμώξεων».
Αυτή είναι η κορυφαία εξήγηση για την επιπλέον κίνηση στα παιδιατρικά νοσοκομεία παγκοσμίως από την εποχή της γρίπης του 2022.
Γιατί το ανοσιακό χρέος δεν εξηγεί τα πάντα
Οι ειδικοί στη δημόσια υγεία δεν είναι πεπεισμένοι. Το ανοσιακό χρέος μπορεί να ευθύνεται για κάποια αναζωπύρωση των ασθενειών που αναφέρθηκαν μετά τον Covid, αλλά πιθανότατα όχι όλο αυτό που βλέπουμε, σημειώνει στο Bloomberg o Μπεν Κόουλινγκ, πρόεδρος επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ.
«Το ανοσιακό χρέος, σίγουρα συμβαίνει, αλλά δεν νομίζω ότι οδηγεί σε τεράστιες επιδημίες μετά τον Covid», λέει. Αν ήταν ο μόνος παράγοντας, οι χώρες που προχώρησαν σε άρση των περιορισμών της πανδημίας πριν από δύο ή τρία χρόνια, θα έπρεπε να είναι εκτός κινδύνου τώρα. Τα κύματα των ασθενειών όμως συνεχίζουν να έρχονται και είναι πιο θανατηφόρα.
Μια διαρκής αύξηση των επιπέδων θνησιμότητας σε ορισμένες χώρες τροφοδοτεί μια άλλη θεωρία, ότι τα lockdown στην πανδημία ουσιαστικά κράτησαν ζωντανούς μερικούς ανθρώπους που μπορεί να είχαν πεθάνει σε ένα κανονικό περιβάλλον με ιούς και βακτήρια που κυκλοφορούν ελεύθερα.
Ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Σιγκαπούρη και η Γερμανία – μέρη που επαινούνται για τις επιτυχείς προσπάθειές τους να περιορίσουν τον Covid – βλέπουν τώρα ασυνήθιστα επίπεδα πλεονάζουσας θνησιμότητας, δήλωσε ο Κρίστοφερ Μόρεϊ διευθυντής του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας με έδρα την Ουάσινγκτον. Αντίθετα, μέρη που δεν κατάφεραν να ελέγξουν την εξάπλωση του Covid, όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Ρωσία, έχουν επιστρέψει τώρα στα προ πανδημίας ποσοστά θνησιμότητας
Ο ρόλος της φτώχειας
Υπάρχει ακόμη ο μη μετρήσιμος ρόλος της φτώχειας, ο οποίος έχει εκτοξευθεί παγκοσμίως μετά την πανδημία. Η κοινωνική ανισότητα είναι ο «μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου» για μολυσματικές ασθένειες, δήλωσε ο Ντέιβιντ Όουενς, συνιδρυτής της OT&P Healthcare στο Χονγκ Κονγκ. Οι κακές συνθήκες διαβίωσης και η δυσκολία πρόσβασης σε υψηλής ποιότητας διατροφή πολλαπλασιάζουν τις ασθένειες, αυξάνοντας την ποσότητα των ιικών και βακτηριακών παθογόνων στις κοινωνίες. Και η επακόλουθη πίεση στα δημόσια συστήματα υγειονομικής περίθαλψης υποβαθμίζει την ποιότητα της περίθαλψης για όλους.
«Το να έχουμε ευάλωτους πληθυσμούς που επιτρέπουν την επιτάχυνση μιας επιδημίας αυξάνει τους κινδύνους για όλους», τονίζει.
