Έρχεται νέα διεθνής οικονομική κρίση; Το κρίσιμο αυτό ερώτημα επανήλθε στην επικαιρότητα μετά την επιδείνωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, αλλά και της συνέχισης της αβεβαιότητας στην παγκόσμια οικονομία, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Διεθνείς αναλυτές προσπαθούν να δώσουν απάντηση, επιστρατεύοντας διάφορα σενάρια και προβαίνοντας σε διάφορες εικασίες. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει τεκμηριωμένη απάντηση είτε προς τη μια, είτε προς την άλλη κατεύθυνση. Στις αναλύσεις υπάρχει πάντα το «εάν γίνει αυτό» και το «εάν δεν γίνει εκείνο». Με αυτές τις υποθετικές προϋποθέσεις, όμως, δεν μπορεί να εξαχθεί ακριβές συμπέρασμα.
Για να μπορέσει να κατανοήσει κάποιος που πάει ο πλανήτης σήμερα, θα πρέπει να παραμείνει στα στοιχεία και στα πραγματικά δεδομένα. Μόνο κρίνοντας και αξιολογώντας αυτά τα δεδομένα, μπορούμε να προβλέψουμε μερικώς την επόμενη μέρα.
Ο πλανήτης
Επιστρατεύοντας, λοιπόν τις πραγματικότητες, μπορούμε να πούμε ότι ο πλανήτης δεν βρίσκεται στα καλύτερα του. Σήμερα, υπάρχουν δύο μεγάλες ανοικτές πληγές, μια στην Ανατολική Ευρώπη και μια στη Μέση Ανατολή, που προκαλούν αλυσιδωτές επιπτώσεις, όχι μόνο πολιτικές και γεωστρατηγικές, αλλά και οικονομικές.
Δυστυχώς, και στις δύο αυτές περιπτώσεις έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο οι δύο υπερδυνάμεις (ΗΠΑ και Ρωσία), οπότε το σκηνικό γίνεται πιο σύνθετο και πιο δύσκολη η λύση των διαφορών.
Επίσης, σήμερα, υπάρχουν μικρότερες περιφερειακές εντάσεις για εθνολογικές αιτίες, σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, ενώ εκδηλώνονται και πολλές απειλές από διάφορες πλευρές (π.χ. Βόρεια Κορέα) που ωστόσο δεν μπορούν να αξιολογηθούν πλήρως για την επικινδυνότητα τους.
Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, ο πλανήτης κινείται στον αυτόματο πιλότο με τις υπερδυνάμεις είτε άμεσα εμπλεκόμενες, είτε αδύνατες να ελέγξουν τις αποσταθεροποιητικές κρίσεις.
Διεθνής Οικονομία
Ερχόμενοι στη διεθνή οικονομία, παρατηρούμε ότι λόγω των πολεμικών κρίσεων, βρίσκεται σε αβεβαιότητα και χωρίς κατεύθυνση. Τα αγκάθια του πληθωρισμού, της ακρίβειας, του υψηλού ενεργειακού κόστους, των ακριβών επιτοκίων και άλλα δημιουργούν ένα επικίνδυνο κοκτέιλ, που υπονομεύει την ανάπτυξη και την πρόοδο των οικονομιών. Συναφή μ’ αυτό είναι τα σοβαρά προβλήματα χρέους των περισσοτέρων κρατών, η ανεργία των νέων, η απουσία κοινωνικής συνοχής, το μεταναστευτικό για χώρες της Ευρώπης και άλλα.
Οι γενικότερες οικονομικο – κοινωνικές συνθήκες στον πλανήτη σήμερα, είναι περισσότερο προβληματικές, παρά υγιείς.
Μέσα σ’ αυτό το θολό πολιτικό και οικονομικό τοπίο, είναι δύσκολο να βρεθούν τα συστατικά εκείνα που θα δημιουργήσουν αισιοδοξία για το αύριο. Με απλά λόγια δεν υπάρχουν σήμερα οι ενδείξεις για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή για να οδηγηθούμε σε ορθόδοξες οικονομικές πρακτικές που θα φέρουν ανάπτυξη και ευημερία στον κόσμο.
Γενικά, ομιλούντες, λοιπόν, οι μεγαλύτερες πιθανότητες είναι να συνεχίσουμε να ζούμε με το σημερινό αβέβαιο μέλλον, παρά να προσδοκούμε άμεση βελτίωση της κατάστασης. Το σίγουρο είναι ότι δεν μπορούν να ανατραπούν αμέσως όλα τα αρνητικά δεδομένα και να γίνουν θετικά, ώστε ο πλανήτης να εισέλθει σε μια πιο υγιή και υποσχόμενη πορεία ανάπτυξης.
Η Κύπρος
Μεταφέροντας την ανάλυση στην δική μας χώρα, διαπιστώνουμε ότι βιώνουμε τα ίδια συμπτώματα με τον υπόλοιπο πλανήτη, αλλά και με κάποιες δικές μας ιδιαιτερότητες.
Για παράδειγμα, εμείς, σήμερα δεν πάσχουμε από πρόβλημα χρέους, αλλά έχουμε έντονο μεταναστευτικό πρόβλημα. Δεν έχουμε αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης, αλλά πληττόμαστε από την ακρίβεια και το υψηλό ενεργειακό κόστος.
Δεν έχουμε υψηλή ανεργία, αλλά υπονομεύονται τα εισοδήματα μας από τα πολύ υψηλά επιτόκια.
Επίσης, ως ευάλωτη σε έξωθεν αρνητικές επιπτώσεις η οικονομία μας, τρέμει από πιθανούς κινδύνους για τον τουρισμό και τις επενδύσεις.
Με άλλα λόγια, είμαστε κι’ εμείς μέρος της διεθνούς ανισορροπίας, ίσως σε άλλα μεγέθη και άλλης κατηγορίας προβλημάτων, με τα ίδια, όμως, αίτια της παγκόσμιας οικονομίας.
Συμπερασματικά, λοιπόν, η απάντηση στο αρχικό ερώτημα είναι ότι δεν έρχεται νέα διεθνής κρίσης, γιατί ο πλανήτης είναι ήδη σε κρίση. Μπορεί η κρίση αυτή να είναι ακόμα μικρής εμβέλειας και σε κάποιο βαθμό ελεγχόμενη, αλλά δεν παύει να είναι μια κρίση.
Το μέγα ερώτημα είναι κατά πόσον έχουμε τα εργαλεία και τους τρόπους να αντιμετωπίσουμε την οικονομική κρίση, ανεξαρτήτως της έκβασης των πολιτικών κρίσεων; Αυτό, είναι κάτι που δεν φαίνεται τόσο εφικτό, αφού κάθε μέτρο που λαμβάνεται προκαλεί άλλες ανισορροπίες και προβλήματα.
Το σίγουρο είναι ότι η σημερινή αβεβαιότητα έχει δρόμο ακόμα μπροστά της. Δική μας ευθύνη είναι να αντέξουμε μέχρι να ανατείλουν καλύτερες μέρες…
Ιωσήφ Ιωσήφ
