Του Δρ. Γεώργιου Μούντη*
Σε ένα ιδιαίτερα αβέβαιο διεθνές περιβάλλον η κυπριακή οικονομία επιδεικνύει για ακόμα μία φορά ισχυρή ανθεκτικότητα καταγράφοντας συγκριτικά από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Την ίδια ώρα, η προσπάθεια για συγκράτηση του πληθωρισμού μέσω αποφάσεων νομισματικής πολιτικής φαίνεται να επιτυγχάνεται στην Κύπρο.
Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η κυπριακή οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό 2.4% το 2023, εκτιμάται πως θα αναπτυχθεί με 2.8% το 2024 και 3% το 2025. Από την άλλη, ο πληθωρισμός μειώθηκε από το 8.1% του 2022 σε 3.9% και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω σε 2.4% το 2024 και 2.1% το 2025.
Με δεδομένες τις ευρύτερες οικονομικές και γεωπολιτικές εξελίξεις, οι προβλέψεις για την κυπριακή οικονομία είναι θετικές. Βέβαια, για να επιτευχθεί η συγκράτηση του πληθωρισμού λήφθηκαν αποφάσεις που επηρεάζουν βραχυπρόθεσμα τα εισοδήματα των πολιτών. Βασικότερη παράμετρος είναι τα επιτόκια, η αύξηση των οποίων ασκεί σημαντική πίεση στο εισόδημα των νοικοκυριών. Με δεδομένο όμως ότι οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι προσωρινές και υπάρχει αισιοδοξία ότι θα αρχίσουν να αλλάζουν το 2024, ενδεχομένως από τον Ιούνιο, είναι πιθανόν σύντομα να ξεκινήσει η αποκλιμάκωση των επιτοκίων και εγχώρια. Μία τέτοια εξέλιξη θα διευκολύνει νοικοκυριά και επιχειρήσεις αλλά και τις ίδιες τις τράπεζες, καθώς μία παρατεταμένη περίοδος υψηλών επιτοκίων μπορεί να οδηγήσει, μεταξύ άλλων και στη δημιουργία νέων Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων.
Στα θετικά για την κυπριακή οικονομία είναι και το γεγονός πως η ανεργία είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα και σταδιακά πλησιάζει συνθήκες πλήρους απασχόλησης. Από την άλλη, παρατηρούμε πως πολλοί τομείς αντιμετωπίζουν πρόβλημα έλλειψης προσωπικού, εξειδικευμένου και μη. Ανάλογα με τις πολιτικές εργοδότησης και προσέλκυσης ξένου εργατικού δυναμικού που θα εφαρμόσει η κυβέρνηση, ενδεχομένως τα επόμενα χρόνια να δούμε γενικότερη αύξηση του πληθυσμού της χώρας με ότι αυτό συνεπάγεται από πλευράς οικονομικής ανάπτυξης και κατανάλωσης.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον και σε συνθήκες έντονης γεωπολιτικής αστάθειας με άμεσες επιπτώσεις στη κυπριακή οικονομία (απώλεια σχέσεων με Ρωσία, περιορισμός επιχειρηματικής και τουριστικής επίδρασης από το Ισραήλ, αύξηση κόστους ενέργειας και πρώτων υλών), ο τομέας των ακινήτων κατέδειξε κατά το 2023 ιδιαίτερη ανθεκτικότητα παρόλο που αναμένεται πως το 2024 θα είναι έτος σημαντικών προκλήσεων. Σύμφωνα με στοιχεία που ανέλυσε η Delfi Analytics, τα πωλητήρια έγγραφα το 2023 αυξήθηκαν κατά 16% σε σύγκριση με το 2022 και ανήλθαν στο υψηλότερο επίπεδο από το 2008. Ιδιαίτερα σημαντική παράμετρος γι’ αυτήν την εξέλιξη υπήρξε η αυξημένη ζήτηση από το εξωτερικό, και ειδικά από φυσικά και νομικά πρόσωπα εκτός Ευρώπης, η οποία υπερκάλυψε τη μείωση της ζήτησης από Ευρωπαίους η οποία ενδεχομένως προέκυψε ένεκα των αυξημένων επιτοκίων, της γενικότερης αύξησης του κόστους ζωής αλλά και της ανόδου των τιμών των ακινήτων ειδικότερα των διαμερισμάτων που αποτελούν πλέον την πρώτη οικιστική επιλογή. Η άνοδος των τιμών αγοράς οικιστικών ακινήτων είχε ως αποτέλεσμα πολλοί να στραφούν στην ενοικίαση κι έτσι καταγράφηκε σημαντική αύξηση και στα ενοίκια, ιδιαίτερα των διαμερισμάτων. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, οι τιμές των διαμερισμάτων το 2023 ξεπέρασαν για πρώτη φορά τις αντίστοιχες του 2010. Σε τέτοιες συνθήκες, δεν είναι τυχαίο να παρατηρείται αύξηση στον αριθμό των ακινήτων που αγοράζονται με σκοπό την ενοικίαση, στο πλαίσιο μίας επενδυτικής απόφασης. Πράγματι, από την εμπειρία μας από την παροχή υπηρεσιών διαχείρισης ακινήτων αλλά και μέσω της Phaedrus Living η οποία καταπιάνεται με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, πάρα πολλοί Κύπριοι αλλά και ξένοι επενδύουν πλέον σε ακίνητα με σκοπό να έχουν μία ικανοποιητική απόδοση, είτε μέσω μακροχρόνιας ενοικίασης είτε μέσω βραχυχρόνιας.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η ύπαρξη των κατάλληλων πολιτικών για διατήρηση της δυναμικής του τομέα των ακινήτων είναι απαραίτητη. Απαιτούνται δράσεις για διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας ώστε να καλυφθεί η αυξημένη ζήτηση η οποία τα τελευταία χρόνια ξεπερνά την προσφορά, περαιτέρω ενέργειες για δημιουργία οικιστικών έργων προσιτής στέγασης και συγκεκριμένες πολιτικές για να εκλείψει το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού το οποίο καθυστερεί την υλοποίηση σημαντικών οικοδομικών έργων.
Η ανθεκτικότητα του τομέα των ακινήτων και η περαιτέρω συμβολή του στη βιώσιμη ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις διεθνώς, ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα πρέπει να ληφθούν εγκαίρως αποφάσεις για θωράκιση του τομέα αλλά και των ενδιαφερόμενων αγοραστών.
*Διευθύνων Σύμβουλος της Delfi Partners
