Μια εξαιρετικά σημαντική αποστολή για τον Κυπριακό Πολιτισμό και τα πολιτιστικά αγαθά της Κύπρου, που βρίσκονται σε μουσεία του εξωτερικού, εξελίχθηκε τις προηγούμενες μέρες στη Στοκχόλμη της Σουηδίας και ολοκληρώθηκε με την υπογραφή Συμφώνου Συνεργασίας μεταξύ του Πρύτανη καθ. Παναγιώτη Ζαφείρη, Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου Κύπρου ΤΕΠΑΚ και γενικής διευθύντριας των κρατικών Μουσείων της Σουηδίας Ann Follin / του Μουσείου Medelhavsmuseet (Μουσείο Μεσογειακών και Εγγύς Ανατολής Αρχαιοτήτων), όπου φιλοξενούνται αρχαιολογικά ευρήματα που εκτείνονται σε μια περίοδο άνω των 7.000 ετών – από την εποχή του λίθου μέχρι την αυτοκρατορική Ρώμη και τα οποία μαρτυρούν συχνές και μακροχρόνιες επαφές μεταξύ της Κύπρου και άλλων πολιτισμών στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Η σημαντική συμφωνία αποτελεί ιστορικό ορόσημο στις παγκόσμιες εξελίξεις του 21ου αιώνα, διότι είναι η πρώτη φορά όπου μια χώρα η οποία φιλοξενεί ξένες αρχαιότητες, προσκαλεί επίσημα οργανισμό από το κράτος του οποίου προέρχονται οι αρχαιότητες, να συνεργαστούν στην ψηφιοποίηση όλου του αποθέματος με απώτερο στόχο τα αποτελέσματα να είναι σε ανοιχτή πρόσβαση (Open Access) για όλο τον κόσμο και ειδικότερα σε ερευνητές και εκπαιδευτές.
Σύντομο ιστορικό
Όλα ξεκίνησαν μετά την τιμητική πρόσκληση που έλαβε ο Διευθυντής της Έδρας UNESCO/ΤΕΠΑΚ Δρ Μαρίνος Ιωαννίδης, ο οποίος προσκλήθηκε σαν επίσημος προσκεκλημένος ομιλητής στο διεθνές Συνέδριο της Europeana, που πραγματοποιήθηκε στις 18 Απριλίου 2023, υπό τη Σουηδική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και φιλοξενήθηκε από το Μουσείο Εθνογραφίας στη Στοκχόλμη, ενώ είχε την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού της Σουηδίας και διοργανώθηκε σε συνεργασία με το Σουηδικό Συμβούλιο Εθνικής Κληρονομιάς.
Μετά από συνεχείς, μεθοδικές και εντατικές συνομιλίες, το Μουσείο Medelhavsmuseet της Στοκχόλμης , που έχει τη μεγαλύτερη συλλογή Κυπριακών αρχαιοτήτων εκτός Κύπρου, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα ,την υψηλή τεχνογνωσία και τον σεβασμό σε παγκόσμιο επίπεδο, της Έδρας UNESCO του ΤΕΠΑΚ , απέστειλε πρόσκληση προς τους εξειδικευμένους επιστήμονες του ΤΕΠΑΚ, που ασχολούνται με την ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, προκειμένου να εξεταστεί η δυνατότητα ψηφιοποίησης της τεράστιας συλλογής με χιλιάδες αντικείμενα, που διαθέτει το Μουσείο και προέρχονται από τις ανασκαφές της Κύπρου.
Οι ανασκαφές αυτές έγιναν το χρονικό διάστημα 1927-1931 από την Σουηδική Αρχαιολογική Αποστολή στην Κύπρο, με επικεφαλής τον μετέπειτα βασιλιά της Σουηδίας Gustav VI Adolf και το μεγαλύτερο μέρος του αρχαιολογικού υλικού των ανασκαφών εκείνων φυλάσσεται τώρα στο Κυπριακό Μουσείο στη Λευκωσία και στο Medelhavsmuseet στη Στοκχόλμη.
Έτσι ,λοιπόν, η επιστημονική ομάδα του ΤΕΠΑΚ, με την ενεργή συμμετοχή των φοιτητών Ζέλια Ντεσούκι, Χρυσόστομος Κολόμβος, Στέλιος Μ. Φωτίου και Γιώργος Νεοφύτου ανταποκρίθηκε άμεσα και μετακινήθηκε με δαπάνες της Έδρας UNESCO, προκειμένου να εξετάσει επί τόπου τα σπουδαία αυτά αρχαιολογικά ευρήματα (>25000 ) και να καταστρωθεί ένα στρατηγικό σχέδιο ψηφιοποίησης τους, η διάρκεια της οποίας θα εξαρτηθεί από τον βαθμό δυσκολίας και την πολυπλοκότητα του έργου.
Επίσκεψη του Πρέσβη της Κύπρου στο χώρο εργασίας της ομάδας
Ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε για την εξειδικευμένη Κυπριακή επιστημονική ομάδα στο Μουσείο Medelhavsmuseet η επίσκεψη, στο χώρο εργασίας, του Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Σουηδία κ. Σόλωνα Σάββα, ο οποίος εξέφρασε την ικανοποίησή του για τις θετικές εξελίξεις και την εμπλοκή ενός εμβληματικού Κυπριακού πανεπιστημίου στη διάσωση και ανάδειξη Κυπριακής πολιτιστικής κληρονομιάς, που φιλοξενείται, δυστυχώς, εκτός Κύπρου, στο μουσείο της Στοκχόλμης και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και της παράδοσης του Κυπριακού λαού.
Ο κ. Πρέσβης δήλωσε ότι κατά την ανάληψη των καθηκόντων του στη Σουηδία το 2022, εξέφρασε προς τον Βασιλιά της Σουηδίας Carl XVI Gustaf την ετοιμότητα και δέσμευσή του για την περαιτέρω ενίσχυση και εμβάθυνση των διμερών σχέσεων, αλλά και για στενότερη συνεργασία στην αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων.
Από πλευράς του, ο Βασιλιάς της Σουηδίας αναφέρθηκε στις εξαιρετικές σχέσεις των δύο χωρών, οι οποίες χρονολογούνται αιώνες και έκανε ειδική μνεία στη σημαντικότητα της Σουηδικής Αρχαιολογικής Αποστολής στην Κύπρο την περίοδο 1927-1931 και στην επιτακτική ανάγκη σεβασμού και προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς όλων των χωρών.
Μια τέτοιου είδους εμβάθυνση των σχέσεων συντελείται μέσα από αυτή τη σπουδαία συνεργασία μεταξύ ΤΕΠΑΚ και Μουσείου Medelhavsmuseet της Σουηδίας, που εκπέμπει, μάλιστα, πολλαπλά μηνύματα σεβασμού και προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση .
Παγκόσμια πρωτοπορία στην Πολιτιστική Διπλωματία
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνεργασία αυτή και η ιδιαίτερα σημαντική πρόσκληση από Μουσείο της Σουηδίας, προς έναν Κυπριακό φορέα, να ψηφιοποιήσει αρχαιολογικό Κυπριακό υλικό, που βρίσκεται εκτός Κύπρου, εδώ και έναν αιώνα, σχεδόν, αποτελεί παγκόσμια πρωτοπορία και δημιουργεί νέα δεδομένα στην λεγόμενη Πολιτιστική Διπλωματία κα συμβάλει τα μέγιστα στην εκπαίδευση, έρευνα ,καινοτομία, διάσωση, τεκμηρίωση και φυσικά την ανάδειξη του μοναδικού Κυπριακού πολιτιστικού πλούτου, όπου και αν βρίσκεται, μέσα από ψηφιακή πρόσβαση ανοιχτού κώδικα και την ανάρτηση του υλικού αυτού στην ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ευρώπης Europeana.
Η συνεργασία αυτή μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και καλή πρακτική για όλες τις χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια θέματα.
Ο επικεφαλής της εξειδικευμένης επιστημονικής ομάδας που ,ήδη, εργάζεται στο Μουσείο Medelhavsmuseet ,αλλά και ο δημιουργός της μεγάλης αυτής προσπάθειας και διεθνούς συνεργασίας, μεταξύ Κύπρου και Σουηδίας, που καθιερώνει νέα ήθη και δεδομένα στις διεθνείς πολιτιστικές ανταλλαγές, Δρ Μαρίνος Ιωαννίδης-Διευθυντής της Έδρας UNESCO/ΤΕΠΑΚ , εξέφρασε την ικανοποίησή του για τις εξελίξεις και την διεθνή, αλλά και παγκόσμια αναγνώριση του ΤΕΠΑΚ για την προσφορά του στις Νέες Τεχνολογίες και στην ψηφιοποίηση του πολιτισμού του Ανθρώπου, δημιουργώντας νέα γνώση και πολιτικές στο παγκόσμιο σκηνικό και δήλωσε τα εξής:
“ Με το έργο αυτό , είναι η πρώτη φορά που σημειώνεται ο ψηφιακός επαναπατρισμός έργων, που λείπουν από την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου και φιλοξενούνται σε μουσεία σε όλο τον κόσμο , ενώ παράλληλα με τη χρήση των νέων τεχνολογιών επανενώνονται με τις συλλογές της Κύπρου.
Και αυτό συμβαίνει, σχεδόν, εκατό χρόνια μετά τη Σουηδική Αρχαιολογική Αποστολή στην Κύπρο (1927-1931) , είκοσι χρόνια μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., είκοσι χρόνια διπλωματικών σχέσεων με τη Σουηδία, είκοσι χρόνια μετά την ίδρυση του ΤΕΠΑΚ και εξήντα χρόνια από την Σουηδική στρατιωτική αποστολή στην UNFICYP.
Με την παγκόσμια πρωτοπορία του ΤΕΠΑΚ στον τομέα της Ψηφιοποίησης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Ανθρώπου, η οποία οδήγησε, μάλιστα, στην τιμητική ανάθεση της αντίστοιχης Έδρας της UNESCO και μέσα από τις μεγάλες διοργανώσεις (παγκόσμια Συνέδρια EuroMed, διεθνή Forums, σεμινάρια, ευρωπαϊκά έργα δεκάδων εκατομμυρίων που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας στην Κύπρο και παράγουν εξαιρετικό εθνικό έργο για την Κύπρο κ.ά.), που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας απ’ όλο τον κόσμο , το ΤΕΠΑΚ και η Κύπρος έχουν καταστεί παγκόσμιο σημείο αναφοράς στις Νέες Τεχνολογίες και στην παραγωγή γνώσης και δημιουργίας πολιτικών διαχείρισης και διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς» .
Dr. Marinos Ioannides
Cyprus University of Technology
UNESCO Chair on Digital Cultural Heritage
Department of Electrical Engineering, Computer Engineering and Informatics
Digital Heritage Research Laboratory
Arch. Kyprianou 31, CY 3036 Limassol, CYPRUS
