Την εγγραφή της «Μαιευτικής: Γνώσεις, Δεξιότητες και Πρακτικές» στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, που ενέκρινε η Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO, ανακοίνωσε την Τρίτη, η Υφυπουργός Πολιτισμού Δρ Βασιλική Κασσιανίδου.
Σε συνέντευξη Τύπου στο Υφυπουργείο Πολιτισμού, η Δρ Κασσιανίδου ενημέρωσε πως η εγγραφή του στοιχείου “Μαιευτική: Γνώσεις, Δεξιότητες και Πρακτικές” στον Κατάλογο επιτεύχθηκε κατόπιν αίτησης που υπέβαλαν από κοινού οκτώ χώρες από τέσσερις συνολικά ηπείρους, στις οποίες περιλαμβάνεται και η Κύπρος.
Ως πρακτική, η μαιευτική υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα και αγγίζει πανανθρώπινες ανάγκες και αξίες, είπε η Δρ Κασσιανίδου στην ομιλία της, προσθέτοντας ότι αυτό ήταν που έφερε κοντά οκτώ χώρες από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές του κόσμου.
Επεσήμανε πως η Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO έχει συγχαρεί τα κράτη για αυτό το μοναδικό παράδειγμα πολυεθνικής συνεργασίας από όλες σχεδόν τις γεωγραφικές ομάδες του Οργανισμού, αλλά και για την ετοιμασία ενός πρότυπου φακέλου υποψηφιότητας και μιας ταινίας, η οποία υπογραμμίζει την ισότητα των φύλων, τις παραδοσιακές γνώσεις, τη φροντίδα υγείας για τις γυναίκες και τη συμβολή της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στην υλοποίηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.
«Αυτή η αναφορά μάς χαροποιεί ιδιαίτερα, διότι συνάδει με τις προσπάθειες του Υφυπουργείου μας για αναβάθμιση της πολιτιστικής διπλωματίας στη χώρα μας», σημείωσε η Υφυπουργός. Πρόσθεσε ότι μέχρι σήμερα, η Κύπρος έχει εγγράψει άλλα πέντε στοιχεία στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, γεγονός που καταδεικνύει τη βούλησή μας να διαφυλάξουμε, για τις μελλοντικές γενιές και την παγκόσμια κοινότητα, την «άυλη πολιτιστική κληρονομιά», που αποτελεί τη ζώσα μας παράδοση.
Ως Υφυπουργείο Πολιτισμού, στόχο έχουμε η άυλη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας να επιβιώνει ως αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό της πολιτιστικής ταυτότητας μας, να αναπροσαρμόζεται και να μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά, είπε η Υφυπουργός Πολιτισμού.
Σημειώνεται πως μέχρι σήμερα, η Κύπρος έχει εγγράψει έξι στοιχεία στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO: το λευκαρίτικο κέντημα (2009), τα τσιαττιστά (2011), τη Μεσογειακή Δίαιτα (2013), την τέχνη της ξερολιθιάς (2018) και τη βυζαντινή ψαλτική (2019) και τη μαιευτική (2023). Επίσης, το 2022, το Διεθνές Φεστιβάλ Tocatì και τα Παραδοσιακά Παιχνίδια της Κύπρου συμπεριλήφθηκαν στον Κατάλογο Καλών Πρακτικών για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
H Λουκία Λοΐζου Χατζηγαβριήλ, τέως Πρόεδρος της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO, στη δική της παρέμβαση αναφέρθηκε στις προσπάθειες της Επιτροπής για ανάδειξη του πλούτου των ζωντανών παραδόσεων της Κύπρου.
«Δημιουργήσαμε τις υποδομές και το πλαίσιο για την καταγραφή των στοιχείων της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας, σε συνεργασία με τις κοινότητες των φορέων και τη συνδρομή εμπειρογνωμόνων στο πεδίο. Επιδιώξαμε, παράλληλα, την έμπρακτη στήριξη στις κοινότητες των φορέων που καταγράφουν τις παραδόσεις τους στον Εθνικό Κατάλογο», είπε.
Σύμφωνα με την εκπρόσωπο της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO Θέκλα Παπαντωνίου, «η μαιευτική, ως πρακτική, δεν περιορίζεται στον τομέα της υγείας. Υπερβαίνει την απλή πράξη της ‘γέννησης μωρών’ · εμπεριέχει παραδόσεις και έθιμα, δημιουργεί δεσμούς μεταξύ των μελών της κοινότητας και μέσα από τον τρόπο που ασκείται, συμβάλλει στη βαθύτερη κατανόηση των πολιτισμικών αποχρώσεων που περιβάλλουν τη γέννηση ως σταθμό στον κύκλο της ζωής”.
«Οι μαίες μεταφέρουν τη σοφία που έχουν κληρονομήσει, στηρίζουν συναισθηματικά τις μητέρες και τους νέους γονείς, θέτοντας έτσι τις βάσεις για υγιείς σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας με αφορμή την έλευση ενός μωρού στον κόσμο», συνέχισε η κ. Παπαντωνίου.
Η Προέδρος της Επιτροπής Μαιών και Μαιευτών του Παγκυπρίου Συνδέσμου Νοσηλευτών και Μαιών Στέλλα Πλυτά Λεοντίου μιλώντας για τις μαίες υπογράμμισε τον ρόλο τους. «Η μαία είναι η γυναίκα που θα στηρίξει, θα συμπαρασταθεί, θα συμβουλεύσει, θα φροντίσει την γυναίκα κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, και μαζί το νεογνό κατά την περίοδο της λοχείας», είπε.
«Η μαιευτική παραμένει ένα πεδίο όπου συναντώνται η επιστημονική γνώση με τις πρακτικές και τις δεξιότητες που αποκτώνται εμπειρικά, με την ανθρώπινη επαφή και τις ανταλλαγές μεταξύ διαφορετικών γενεών μαιών με σκοπό την διατήρηση του μαιευτικού επαγγέλματος αλλά και τη διατήρηση της φυσιολογίας της κύησης και του τοκετού. Ευελπιστούμε ότι η εγγραφή της στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO θα προσδώσει ακόμα μεγαλύτερη αξία και προβολή στη συνεισφορά των μαιών και των μαιευτών στην κοινωνία και τον πολιτισμό, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο», συμπλήρωσε.
Μια υποψηφιότητα βασισμένη σε πρωτοβουλίες κοινοτήτων
Όπως ανακοινώθηκε οι μαίες πήραν και την πρωτοβουλία για αυτή την εγγραφή. Την ετοιμασία της πολυεθνικής αίτησης συντόνισε η Γερμανική Εθνική Επιτροπή UNESCO, ενώ από πλευράς Κύπρου την ευθύνη συντονισμού των εθνικών φορέων και συλλογής του υλικού ανέλαβε η Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO.
Στην πολυεθνική συγγραφική ομάδα συμμετείχε η Λειτουργός της Επιτροπής Θέκλα Παπαντωνίου, ενώ στη διευρυμένη ομάδα εργασίας συμμετείχαν οι Δρ Άγγελ Νικολάου Κονναρή και Δρ Ευφροσύνη Ριζοπούλου Ηγουμενίδου, ως εμπειρογνώμονες σε θέματα άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και η Στέλλα Πλυτά Λεοντίου και η Μαρία Παναγιώτου ως εκπρόσωποι της Επιτροπής Μαιών και Μαιευτών.
Την αίτηση στήριξαν επίσης οι ακόλουθοι φορείς και οργανισμοί από την Κύπρο: Παγκύπριο Συμβούλιο Νοσηλευτικής και Μαιευτικής, Σωματείο Μαιών Φιλότοκος, το Τμήμα Νοσηλευτικής – Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Τμήμα Επιστημών Υγείας, το Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού, ο Σύνδεσμος Μητρικού Θηλασμού «Δώρο Ζωής» και ο Οργανισμός Birth Forward.
Την αίτηση πλαισιώνει οπτικοακουστικό υλικό από όλες τις χώρες· για την Κύπρο, παραχωρήθηκε απόσπασμα από την ταινία “Birth Days” της Δανάης Στυλιανού και υλικό από την πλατφόρμα Baby Buddy Forward.
Πλαίσιο
Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά περιλαμβάνει παραδόσεις από τους τομείς του χορού, του θεάτρου, της μουσικής, του προφορικού λόγου, της γνώσης για τη φύση και τις χειροτεχνίες. Μέχρι σήμερα, 181 χώρες έχουν προσχωρήσει στη Σύμβαση της UNESCO για τη διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, αναλαμβάνοντας μεταξύ άλλων δεσμεύσεων, και την ευθύνη της δημιουργίας εθνικών καταλόγων. Στοιχεία από τους εθνικούς καταλόγους μπορούν να προταθούν για συμπερίληψη σε έναν από τους τρεις διεθνείς καταλόγους της UNESCO. Μπορούν, επίσης, να υποβάλλονται πολυεθνικές υποψηφιότητες για την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και την παρουσίαση στοιχείων της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας.
Κάθε χρόνο μια Διακυβερνητική Επιτροπή αποφασίζει για την εγγραφή νέων πολιτιστικών στοιχείων στους καταλόγους Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO κατόπιν εισήγησης ενός φορέα αξιολόγησης.
