Από την αρχή του πολέμου, η Αμερική ήταν ο μεγαλύτερος αρωγός της Ουκρανίας καθώς συγκέντρωσε όπλα, χρήματα και πολλά ακόμη για να βοηθήσει στην απόκρουση της εισβολής της Ρωσίας. Τώρα, όπως σημειώνει ο Economist, η Αμερική έχει γίνει μια από τις μεγαλύτερες ανησυχίες της Ουκρανίας. Η βοήθειά της για την Ουκρανία εξαντλείται γρήγορα και η δυσλειτουργία στο Κογκρέσο εμποδίζει την παροχή νέας βοήθειας. Κανείς δεν είναι σίγουρος πότε – ή αν – θα αποκατασταθεί η ροή εξοπλισμού.
Το αποτέλεσμα γίνεται αισθητό στο μέτωπο καθώς η Αμερική προσπαθεί να κάνει ότι μπορεί με λιγότερα κεφάλαια. «Την άνοιξη η ροή των στρατιωτικών προμηθειών ήταν ένα ευρύ ποτάμι. Το καλοκαίρι ήταν ρέμα. Τώρα είναι μερικές σταγόνες δάκρυα», είπε στον Economist ενημερωμένη ουκρανική πηγή.
Ο παράγοντας ΗΠΑ
Η Ουκρανία αντιμετωπίζει έναν ζοφερό χειμώνα εν μέσω μεγάλης αβεβαιότητας, ενώ η αντεπίθεσή της δεν κατάφερε να διασπάσει τις ρωσικές γραμμές. Η Ρωσία αυξάνει την παραγωγή όπλων ενώ ο ζωτικός σύμμαχος του Κιέβου παραλύει από την πολιτική αναταραχή. Η προσοχή του, άλλωστε, αποσπάται λόγω του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα.
Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν επισκέφθηκε το Κίεβο στις 20 Νοεμβρίου για να διαβεβαιώσει την Ουκρανία ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα στηρίξουν τη χώρα «τόσο τώρα όσο και στο μέλλον». Ωστόσο, ο Όστιν γνωρίζει ότι το πορτοφόλι το διαχειρίζεται το Κογκρέσο. Και στο Κογκρέσο αποκτά βαρύνουσα σημασία η στάση μιας σκληροπυρηνικής πτέρυγας των Ρεπουμπλικανών. Είναι ενδεικτικό ότι από τον Σεπτέμβριο το Κογκρέσο χρειάστηκε να υπερψηφίσει δύο φορές ένα «συνεχές ψήφισμα» για να αποφευχθεί το κλείσιμο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Και τις δύο φορές, απέκλεισε την παροχή νέας βοήθειας στην Ουκρανία.
Η Γερουσία προσπαθεί να ξεκλειδώσει τη ροή βοήθειας τον Δεκέμβριο, πριν τη διαφαινόμενη νέα διακοπή λειτουργίας της κυβέρνησης τον Ιανουάριο. Ο πρόεδρος Μπάιντεν ζήτησε συμπληρωματικό προϋπολογισμό 106 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκ των οποίων τα 61 δισεκατομμύρια δολάρια προορίζονται για την Ουκρανία και τα υπόλοιπα για το Ισραήλ και άλλες προτεραιότητες εθνικής ασφάλειας. Οι Ρεπουμπλικάνοι συνδέουν τη βοήθεια προς την Ουκρανία με σκληρότερα μέτρα για τον περιορισμό της μετανάστευσης στα σύνορα της Αμερικής με το Μεξικό. Οι εμπλεκόμενοι λένε ότι οι δύο πλευρές απέχουν πολύ από κάποιο συμβιβασμό.
Στο μεταξύ το χρονικό διάστημα που μας χωρίζει από τις προεδρικές εκλογές του 2024 ολοένα και μειώνεται. Ορισμένοι στο Κογκρέσο πλέον ανησυχούν ότι εάν δεν υπάρξει συμφωνία πριν από τα Χριστούγεννα, ένα νέο πακέτο βοήθειας προς την Ουκρανία μπορεί να καθυστερήσει μέχρι μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 2024. Και αν ο Ντόναλντ Τραμπ εκλεγεί πρόεδρος η παροχή βοήθειας ίσως τερματιστεί εντελώς.
Κλείνει η δυτική «κάνουλα»
Δημόσια, τουλάχιστον, οι Ουκρανοί ηγέτες απορρίπτουν την ιδέα ότι η Αμερική θα μπορούσε να τους εγκαταλείψει.
Από την εισβολή της Ρωσίας, η Αμερική έχει παράσχει προς την Ουκρανία βοήθεια συνολικού ύψους περίπου 75 δισ. δολαρίων, ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες συνολικά έχουν στηρίξει το Κίεβο με περίπου 100 δισ. δολάρια. Όμως το μεγαλύτερο μερίδιο στρατιωτικής βοήθειας εξακολουθεί να προέρχεται από τις ΗΠΑ: Η συνεισφορά της Ουάσινγκτον πλέον υπολογίζεται σε περίπου 44 δισεκατομμύρια δολάρια. Το Πεντάγωνο λέει τώρα ότι του απομένουν περίπου 5 δισ. δολάρια για να προμηθεύσει την Ουκρανία με όπλα από το δικό του οπλοστάσιο, ενώ τα κεφάλαια για την αναπλήρωση του στρατιωτικού υλικού δεν ξεπερνούν το 1 δισ. δολάρια. Όπως άλλωστε σημειώνει ο Economist, δεδομένης της εξάντλησης των στρατιωτικών αποθεμάτων σε όλη τη Δύση –και της κρίσης στη Μέση Ανατολή και πιθανώς στην Ταϊβάν– οι στρατηγοί των ΗΠΑ μπορεί να φανούν απρόθυμοι να δώσουν περισσότερα από όσα τους επιτρέπεται να αγοράσουν για να συμπληρώσουν τα αποθέματα τους.
Τα πακέτα PDA για την Ουκρανία έχουν συρρικνωθεί, από έναν μέσο όρο άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων το μήνα (με αποκορύφωμα τα 5 δισ. δολάρια που χορηγήθηκαν τον Ιανουάριο) σε 350 εκατομμύρια δολάρια τον Οκτώβριο και μόλις 250 εκατομμύρια δολάρια μέχρι στιγμής αυτόν τον μήνα. Ένα ξεχωριστό «πορτοφόλι» γνωστό ως Ukraine Security Assistance Initiative (USAI), αξίας άνω των 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων, έχει εξαντληθεί. Αυτό χρησιμοποιήθηκε κυρίως για μακροπρόθεσμες προμήθειες από αμερικανικές εταιρείες. Τα όπλα που στέλνουν οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να φτάνουν, ακόμη και χωρίς νέο πακέτο βοήθειας. Εξακολουθεί δε να μεταφέρεται σταθερά ένα μικρό ποσό χρημάτων από τις ΗΠΑ, ύψους περίπου 25 εκατ. δολαρίων τον μήνα.
Θα ανταποκριθεί η Ευρώπη;
Ο Γιόσεπ Μπορέλ, υπεύθυνος εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, κάλεσε τις ευρωπαϊκές χώρες να πάρουν τη σκυτάλη από την Αμερική εάν χρειαστεί – και ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσας φάνηκε να ανταποκρίνονται. Η Γερμανία είπε ότι σχεδιάζει να διπλασιάσει την υποστήριξή της προς την Ουκρανία το επόμενο έτος στα 8,5 δισεκατομμύρια δολάρια, καθώς και να παράσχει περισσότερα συστήματα αεράμυνας. Η Ολλανδία, η Φινλανδία και η Λιθουανία ανακοίνωσαν νέα πακέτα στρατιωτικής βοήθειας. Όμως τα σύννεφα πυκνώνουν. Μια απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου στη Γερμανία φαίνεται πιθανό να παρεμποδίσει τα σχέδια για την ενίσχυση της βοήθειας. Το ακροδεξιό Κόμμα Ελευθερίας του Γκεέρτ Βίλντερς, το οποίο κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών στις πρόσφατες ολλανδικές εκλογές, αντιτίθεται στην αποστολή όπλων, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το εάν η Ολλανδία μπορεί ακόμα να ηγηθεί του συνασπισμού για την προμήθεια αεροσκαφών f-16 στην Ουκρανία. Η νέα κυβέρνηση της Σλοβακίας έχει ήδη σταματήσει τη στρατιωτική βοήθεια. Οι Ουκρανοί ανησυχούν ότι χωρίς την αμερικανική ηγεσία, οι Ευρωπαίοι μπορεί γρήγορα να αποθαρρυνθούν.
Ελλείψεις οβίδων
Σε έναν πόλεμο που διεξάγεται κυρίως μέσω του πυροβολικού, η Ουκρανία υποφέρει ήδη από έλλειψη οβίδων, είπε στον Economist ο Μάικλ Κόφμαν από το Carnegie Endowment for International Peace. Υπολογίζει ότι η Ουκρανία εκτόξευε 220.000-240.000 βλήματα μεγαλύτερου διαμετρήματος (152 χιλιοστά και 155 χιλιοστά) το μήνα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά ο ρυθμός πυρών μειώνεται και θα πέσει στις 80.000-90.000 οβίδες το μήνα. Ακόμη και αυτοί οι αριθμοί όμως είναι μεγαλύτεροι από εκείνους που παράγουν αυτή τη στιγμή η Αμερική και οι ευρωπαϊκές χώρες – περίπου 28.000 και 25.000 το μήνα αντίστοιχα. Η δυτική παραγωγή αυξάνεται, με στόχους για τριπλασιασμό της παραγωγής, αλλά αυτό θα πάρει ένα χρόνο ή περισσότερο, και μέρος της παραγωγής θα χρησιμοποιηθεί για την αναπλήρωση των δυτικών αποθεμάτων και για παροχή σε τρίτους. Η Ρωσία ξεπερνά τη δυτική παραγωγή οβίδων και έχει βοηθηθεί από μια αγορά βλημάτων από τη Βόρεια Κορέα.
Προς μια «αργή και επώδυνη» ήττα;
Η Ουκρανία προσπαθεί να ενισχύσει την επί ΕΣΣΔ ακμάζουσα δική της αμυντική βιομηχανία, κυρίως για να κατασκευάσει βλήματα 155 χιλιοστών υποδείγματος ΝΑΤΟ. «Ανεξάρτητα από το πόσο αυξάνουμε την τοπική παραγωγή, θα εξαρτόμαστε σε μεγάλο βαθμό από τις δυτικές συνεργασίες», παραδέχτηκε στον Economist ένας ανώτερος αξιωματούχος στο Κίεβο.
Εάν η αμερικανική υποστήριξη μειωθεί, η Ουκρανία δεν θα μπορέσει να πραγματοποιήσει άλλη μια μεγάλη αντεπίθεση. Μπορεί να προσπαθήσει να κάνει ακόμη μεγαλύτερη χρήση των drones. Αλλά τελικά θα χρειαστεί να περιοριστεί στην άμυνα.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει καυχηθεί ότι χωρίς τη δυτική υποστήριξη η Ουκρανία θα συντριβόταν μέσα σε μια εβδομάδα. Αλλά αντί για μια ξαφνική κατάρρευση, σημείωσε ο Τζακ Γουάτλινγκ του βρετανικού think tank Royal United Services Institute, η ήττα είναι πιθανό να είναι «αργή και επώδυνη». Οι Ουκρανοί όμως θέλουν να αντέξουν, πάση θυσία.
