Με κύρια προτεραιότητα τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού μέχρι το 2025 με στόχο να ενισχυθούν, μεταξύ άλλων, οι συντάξεις των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γιάννης Παναγιώτου παρουσίασε τη Δευτέρα τον προϋπολογισμό του Υπουργείου του για το 2024 στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών.
Ο Υπουργός χαρακτήρισε πολύ σημαντική τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση του 2025, αφού όπως είπε, μετά το καθολικό σύστημα του 1964 και το αναλογικό του 1980, «θα μπορούμε από το 2025 να μιλούμε για το ενισχυτικό στοιχείο του συνταξιοδοτικού μας συστήματος».
Σε δηλώσεις του ο Υπουργός ανέφερε ότι και επενδυτική πολιτική του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ) θα αποτελέσει έναν από τους βασικούς πυλώνες στους οποίους θα επικεντρωθούν. Σε αυτό το πλαίσιο θα γίνει όπως είπε, αποτελεσματικότερος χειρισμός από την πρακτική που εφαρμόζεται εδώ και πολλές δεκαετίες, όπου το πλεόνασμα του ΤΚΑ μετατρέπεται σε εσωτερικό δανεισμό, με το κράτος να αναλαμβάνει την υποχρέωση της ανταπόκρισης σε μελλοντικές ανάγκες του Ταμείου.
Όσον αφορά τον τρίτο πυλώνα του συνταξιοδοτικού που αφορά τις ενισχυτικές εισφορές σε ιδιωτικά ταμεία, ανέφερε ότι η Κυβέρνηση λειτουργεί στη βάση των εισηγήσεων του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ΔΟΕ) και του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας τόσο για τον δεύτερο όσο και για τον τρίτο ασφαλιστικό πυλώνα, ο οποίος επίσης πλαίσιο της μεταρρύθμισης θα αναδειχθεί και θα ενισχυθεί.
Ο Προϋπολογισμός του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για το έτος 2024 ανέρχεται σε €800εκ. παρουσιάζοντας αύξηση €176εκ. σε σχέση με τον αντίστοιχο προϋπολογισμό του 2023 ο οποίος ανήλθε στα €624εκ. Μαζί με τις δαπάνες για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ύψους €20εκ. ανέρχεται σε €821εκ. σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Προϋπολογισμό ύψους €660εκ. το 2023.
Η αύξηση του 2024 οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση της δαπάνης της Γενικής Κυβερνητικής Συνεισφοράς κατά €164εκ., στην αύξηση των δαπανών για Παροχές, Χορηγίες, Σχέδια και Έργα κατά €2εκ., και στην αύξηση των δαπανών προσωπικού κατά €3εκ.
Ο Υπουργός αναφέρθηκε στα σημαντικά ζητήματα που κατάφερε να διαχειριστεί η Κυβέρνηση μετά τις εκλογές όπως η καταβολή ανεργιακού σε εργαζόμενους που επέλεξαν σχέδια εθελούσιας αποχώρησης, η ρύθμισης της εργασίας στα απογευματινά προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας, η συμφωνία για την ΑΤΑ, η αύξηση κατώτατων μισθών στη ξενοδοχειακή βιομηχανία, η καταβολής της πρώτης σύνταξης από τον πρώτο μήνα συνταξιοδότησης στο 65ο έτος της ηλικίας και σύντομα από το 63ο, η έγκριση του νομοσχεδίου για την τηλεργασία κ.α.
Αναφέρθηκε στις πέντε βασικές πολιτικές προτεραιότητες του Υπουργείου το 2024 με πρώτη τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού. Στόχος όπως είπε, είναι να ολοκληρωθεί η σχετική μελέτη του ΔΟΕ 2024 και να αναπτυχθεί λεπτομερέστερα ο δημόσιος, ο κοινωνικός και πολιτικός διάλογος. Είπε επίσης ότι προωθείται η αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών της Κοινωνικής Ασφάλισης αλλά και στοχευμένες διορθωτικές παρεμβάσεις που θα προηγηθούν της μεταρρύθμισης στη βάση των δυνατοτήτων του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Δεύτερος στόχος είπε, είναι η εφαρμογή ολοκληρωμένης πολιτικής απασχόλησης, ώστε να αξιοποιηθούν τα εργαλεία που διαθέτει το Υπουργείο για την αποτελεσματική παρακολούθηση της απασχόλησης, για να ενισχυθεί η απασχόληση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας και να βελτιωθεί η ανταπόκριση στις ανάγκες στελέχωσης της αγοράς εργασίας.
Τρίτος στόχος η καλύτερη ρύθμιση των όρων και των συνθηκών εργασίας, ώστε να βελτιωθεί το θεσμικό πλαίσιο της εργασίας, να διαμορφωθεί σχέδιο δράσης για την επέκταση της κάλυψης από συλλογικές συμβάσεις αλλά και να προωθηθεί η θεσμοθέτηση βασικής εκπαίδευσης ασφάλειας και υγείας.
Τέταρτος στόχος η προώθηση σύγχρονης επαγγελματικής ανάπτυξης του εργατικού δυναμικού της χώρας, μέσω της ανάπτυξης σύγχρονης επαγγελματικής κουλτούρας, της παροχής κοινωνικά στοχευμένης επαγγελματικής μάθησης και της προώθησης επαγγελματικής εξειδίκευσης και πιστοποίησης.
Πέμπτος στόχος η βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών, με την επιτάχυνση της εξέτασης και της ανταπόκρισης στα αιτήματα των πολιτών, με την έγκαιρη καταβολή παροχών και επιδομάτων. Περισσότερα αποτελέσματα, όπως είπε, σε σχέση με τον στόχο αυτό θα διαφανούν εντός του 2024.
Απαντώντας σε ερωτήσεις βουλευτών αναφέρθηκε στην επέκταση του νομοθετικού πλαισίου για την τηλεργασία στη δημόσια υπηρεσία και είπε ότι εγκρίθηκε στο σχετικό πλαίσιο από το Υπουργικό Συμβούλιο και στόχος είναι να υπάρξει σημαντική πρόοδος εντός του 2024.
Όσον αφορά την παροχή σύνταξης χηρείας και σε άντρες που χήρευσαν πριν από το 2018, είπε ότι ήδη ζητήθηκε να υπολογιστούν οι αναλογιστικές υπηρεσίες το κόστος και αναμένουν να το δουν, ώστε να προχωρήσουν τα επόμενα βήματα.
Όσον αφορά την απόσυρση του νομοσχεδίου για εποπτική αρχή για τα ταμεία προνοίας, ανέφερε ότι η Κυβέρνηση θα επανέλθει στο πλαίσιο της ευρύτερης συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης.
Ολοκληρωμένη συμφωνία για το μέλλον της ΑΤΑ μέχρι το 2025
Αναφερόμενος στην ΑΤΑ τόνισε τη σημασία του θεσμού τόσο για περιορισμό αιτημάτων για γενικότερες αυξήσεις όσο και για αναπλήρωση της απώλειας εισοδημάτων των εργαζομένων. Αναφέρθηκε στην σημαντικότητα της συμφωνίας που επιτεύχθηκε με τους κοινωνικούς εταίρους για διασφάλισης της εργατικής ειρήνης, ενώ είπε ότι παρά την κριτική που έγινε για τις επιπτώσεις της συμφωνίας στην οικονομία, ο οίκος Moody’s προχώρησε στη συνέχεια σε αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας.
Ωστόσο είπε ότι ο θεσμός χρειάζεται να εκσυγχρονιστεί και ανέφερε ότι μέχρι τα μέσα του 2025 αναμένεται να υπάρξει κατάληξη σε ολοκληρωμένη συμφωνία για το μέλλον του θεσμού, μέσα από κοινωνικό διάλογο.
Όσον αφορά την αναλογιστική μελέτη για την αποκοπή 12% στις πρόωρες συντάξεις ανέφερε ότι στόχος είναι να υπάρξουν κάποιες ελαφρύνσεις ύστερα από σχετική μελέτη, ωστόσο όπως είπε δεν μπορεί να καταργηθεί.
Όσον αφορά το ύψος του κατώτατου μισθού ανέφερε ότι αξιολογείται από μια Επιτροπή που συστάθηκε και θα υπάρξουν σύντομα αποτελέσματα.
Σε σχέση με την επέκταση της άδειας μητρότητας, ανέφερε ότι το πρόγραμμα διακυβέρνησης προνοεί την αύξηση στις 22 εβδομάδες, και θα εξεταστεί ανάλογα με τις δυνατότητες.
Όσον αφορά την ανελικτική δομή του Τμήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων είπε ότι δεν υπάρχει συμφωνία για να μπουν 30-40 ώστε να πάρουν όλοι οι εργαζόμενοι προαγωγή, κάτι που όπως είπε δεν το θεωρεί λογικό.
Σε σχέση με την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης ανέφερε ότι από τα ευρήματα της αναλογιστικής μελέτης διαφάνηκε ότι αυτό δεν αυξάνεται αλλά ούτε μπορεί να μειωθεί.
Απαραίτητο το εργατικό δυναμικό από τρίτες χώρες, χρειάζεται σωστή αξιολόγηση
Ο Υπουργός αναφέρθηκε σε στοιχεία για το 2022 που καταδεικνύουν ότι οι συνεισφορείς στο ΤΚΑ ήταν 550.000 από τους οποίους 345.000 Κύπριοι, 100.000 κοινοτικοί εργαζόμενοι και 110.000 από τρίτες χώρες. Το 40% των εργαζομένων όπως είπε δεν είναι Κύπριοι. Πρόσθεσε ότι το μέγεθος της κυπριακής οικονομίας χρειάζεται περισσότερους εργαζόμενους απ’ ό,τι η κυπριακή κοινωνία μπορεί δημογραφική να παρέχει. Πρόσθεσε ότι τουλάχιστον για τα επόμενα είκοσι χρόνια, είναι απαραίτητη η αξιοποίηση δυναμικού από τρίτες χώρες, ωστόσο όπως είπε, η έλευσή του πρέπει να γίνει με τρόπο προγραμματισμένο που να μην είναι σε βάρος του ντόπιου δυναμικού.
Ανέφερε ακόμα ότι δεδομένου ότι οι περισσότεροι αιτητές ασύλου λαμβάνουν τελικά απορριπτική απάντηση είναι πολύ σημαντικό να μην τους δίνεται εύκολα πρόσβαση στην αγορά εργασίας και από την 1η Οκτωβρίου πρέπει να μεσολαβήσουν εννέα μήνες διαμονής για να μπορούν να εργαστούν. Παράλληλα ανέφερε ότι αυξάνονται οι επιθεωρήσεις για την αδήλωτη εργασία.
Πρόσθεσε ότι πριν από το τέλος του μήνα θα γίνει και η διασύνδεση μεταξύ υπηρεσίας ασύλου και Υπουργείου Εργασίας, έτσι ώστε όταν αλλάζει το εργασιακό καθεστώς εργαζόμενου από τρίτη χώρα να ενημερώνεται αυτόματα ο εργοδότης του.
Δηλώσεις βουλευτών
Σε δηλώσεις του ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Ονούφριος Κουλλά επεσήμανε το κρίσιμο ζήτημα της έλλειψης εργατικού δυναμικού, αναφέροντας ότι χρειάζεται επίσπευση των διαδικασιών και σωστή, ορθολογική και νόμιμη πολιτική εργοδότησης για κάλυψη αποδεδειγμένων αναγκών της αγοράς εργασίας. Είπε επίσης ότι στόχος της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού πρέπει να είναι η παροχή δίκαιων και ασφαλιστικών συντάξεων με ένα σύστημα που θα ενθαρρύνει την απασχόληση. Σε σχέση με την αναλογιστική μείωση του 12% ανέφερε ότι αν όντως υπάρχει η δυνατότητα από το ΤΚΑ, η όποια επαναφορά θα πρέπει να γίνει αναλογικά και κατά τρόπο δίκαιο ώστε να επωφεληθούν όλοι
Η βουλευτής του ΔΗΣΥ Σάβια Ορφανίδου είπε ότι ο ΔΗΣΥ επανέφερε την πρότασή του για επέκταση της άδειας μητρότητας στις 26 εβδομάδες από το πρώτο παιδί, κάτι που αφορά μια μεγάλη μερίδα των γυναικών και ιδιαίτερα τις νεαρές μητέρες που αντιμετωπίζουν πρόωρο τοκετό. Εξέφρασε την άποψη ότι το θέμα πρέπει να εξεταστεί άμεσα από το Υπουργείο Εργασίας κάνοντας αναλογιστική μελέτη για βιωσμότητα του ΤΚΑ και συνδέοντας το θέμα με ενίσχυση υποδομών.
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Ανδρέας Καυκαλιάς δήλωσε ότι ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εργασίας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις οικονομικές και κοινωνικές πραγματικότητες στη χώρα όπως η εξασθένιση της αγοραστικής δύναμης των μισθών, η αναδιανομή υπέρ του κεφαλαίου, η απορρύθμιση εργασίας και το ωράριο των καταστημάτων τις Κυριακές. Πρόσθεσε ότι ενώ αυξάνεται η απασχόληση, επιδεινώνεται η θέση των εργαζομένων, συνεχίζεται η αύξηση της υποαπασχόλησης/ετεροαπασχόλησης και η φυγή και η εγκατάσταση νέων στο εξωτερικό.
Ανέφερε ότι επιβάλλεται σχεδιασμός προς διασφάλιση, ενίσχυση και επέκταση της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων, επαναρρύθμιση της εργασίας και καθορισμός της σχέσης εργοδότη-εργοδοτούμενου, αναθεώρηση του διατάγματος για τον κατώτατο μισθό, αναθεώρηση του διατάγματος για τη Στρατηγική Απασχόλησης των εργαζομένων από τρίτες χώρες, αποκατάσταση του πέναλτι 12% στις συντάξεις, παροχή σύνταξης χηρείας σε όλους τους άνδρες, διασφάλιση του δικαιώματος για παροχή ανεργιακού επιδόματος σε όλους τους εργαζόμενους μετά το 63ο έτος της ηλικίας, επέκταση της άδειας μητρότητας στις 26 εβδομάδες από το πρώτο παιδί και αναθεώρηση της γονικής άδειας. Η ανάγκη να υπάρξει αλλαγή φιλοσοφίας, πολιτικών και προτεραιοτήτων είναι το ζητούμενο, ανέφερε, ωστόσο είπε ότι δεν απαντάται στον προϋπολογισμό.
Μιλώντας στην Επιτροπή οι βουλευτές του ΔΗΚΟ χαιρέτησαν το μέχρι τώρα έργο του Υπουργού από την ανάληψη των καθηκόντων του. Η Πρόεδρος της Επιτροπής Χριστιάνα Ερωτοκρίτου επεσήμανε τη σημασία να ενισχυθεί στη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση και ο τρίτος ασφαλιστικός πυλώνας μαζί με τον δεύτερο. Ο βουλευτής Χρύσης Παντελίδης σημείωσε τη σημασία του νομοσχεδίου για την τηλεργασία και τόνισε την ανάγκη ενημέρωσης για τις πρόνοιές του.
Μιλώντας στην Επιτροπή ο βουλευτής του ΕΛΑΜ Σωτήρης Ιωάννου εξέφρασε ανησυχία για την αύξηση των εργατών από τρίτες χώρες και ζήτησε μελέτη για τον ανώτατο αριθμό ξένων που χρειάζεται η κυπριακή οικονομία. Ανέφερε ακόμα ότι πολλά άτομα έρχονται με άδεια εργασίας και καταλήγουν αιτητές ασύλου.
Ο βουλευτής της ΕΔΕΚ Ανδρέας Αποστόλου ΕΔΕΚ ανέφερε ότι στους πρώτους μήνες παρουσίας του Υπουργού έχουν τροχιοδρομηθεί αρκετά θέματα που χρόνιζαν. Πρόσθεσε ότι πολλές θέσεις της ΕΔΕΚ στο πρόγραμμα διακυβέρνηση του Προέδρου, όπως η ανάγκη αύξησης αδειών μητρότητα και πατρότητας θα τροχιοδρομηθούν άμεσα, όπως και θέσεις για στήριξη νέων οικογενειών όπως η γονική άδεια που όπως είπε έχει αξιοποιηθεί ήδη από 3500 χιλιάδες νέους γονείς. Όσον αφορά το νομοσχέδιο για την τηλεργασία ανέφερε ότι εργάστηκαν για τη συμπερίληψη και των δικαιωμάτων των χρόνια ασθενών.
Ο βουλευτής της ΔΗΠΑ – Συνεργασία Μαρίνος Μουσιούττας είπε ότι αρκετά θέματα όπως η ΑΤΑ, η τηλεργασία, ο κατώτατος μισθός και άλλα είτε έχουν επιλυθεί είτε βρίσκονται στο σωστό δρόμο, ενώ πρόσθεσε ότι πάντα υπάρχει το περιθώριο βελτίωσης.
Αναφέρθηκε επίσης σε άλλα θέματα όπως το θέμα των ξένων εργατών, οι διορθωτικές παρεμβάσεις για παροχές οι οποίες θα πρέπει να συζητηθούν ολιστικά στη βάση της βιωσιμότητας του ΤΚΑ και ύστερα από μελέτη. Σε σχέση με την αναλογιστική μείωση του 12% είπε ότι γίνεται προσπάθεια ώστε να αμβλυνθεί το πρόβλημα και η πρόταση του υπουργού συζητείται από τους κοινωνικούς εταίρους.
Μιλώντας στην Επιτροπή ο βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών Σταύρος Παπαδούρης αναφέρθηκε στο συνταξιοδοτικό και είπε ότι θα πρέπει να διασφαλίζει δίκαιες και ικανοποιητικές απολαβές, να λαμβάνει υπόψη το κόστος ζωής και να μειώνει το χάσμα μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Πρόσθεσε ακόμα ότι είναι λογικά να αξιοποιείται πρώτα το ντόπιο ανθρώπινο δυναμικό και μετά να πηγαίνουμε σε ξένους.
