Ο οίκος αξιολόγησης εκτιμά μάλιστα ότι «ο πόλεμος δεν θα διαρκέσει περισσότερο από τρεις έως έξι μήνες», αλλά «οι αρνητικές προοπτικές αντανακλούν τον κίνδυνο η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς να εξαπλωθεί ευρύτερα ή να επηρεάσει τους πιστωτικούς δείκτες του Ισραήλ πιο αρνητικά από το αναμενόμενο».

Δεν αποτελούν φυσικά έκπληξη, αυτές οι εκτιμήσεις. Το κόστος για την οικονομία του Ισραήλ από τον πόλεμο με τη Χαμάς θα έχει πολύ πιο επώδυνες επιπτώσεις από οτιδήποτε έχει βιώσει εδώ και δεκαετίες η χώρα. Η κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα ρευστοποιήσει  έως και 30 δισεκατομμύρια δολάρια από τα συναλλαγματικά αποθέματα ,για να στηρίξει το σέκελ, που υποχωρεί συνεχώς.

Ο υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς ανακοίνωσε ένα σχέδιο για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις των οποίων τα έσοδα έχουν πληγεί για την κάλυψη των πάγιων εξόδων τους, καθώς και οικονομική βοήθεια για τους εργαζόμενους που δεν μπορούν να πάνε στη δουλειά. Ο Σμότριτς είπε ότι ως αποτέλεσμα των σχεδίων βοήθειας, το έλλειμμα θα μπορούσε να αυξηθεί στο 3,5% φέτος, περισσότερο από το 1,1%, που είχε προηγουμένως υπολογιστεί.

Επικρίσεις κατά της κυβέρνησης Νετανιάχου

Οι οικονομολόγοι προβλέπουν πολύ μεγαλύτερο έλλειμμα το επόμενο έτος «Οι απειλές για την οικονομία είναι τεράστιες», γράφει η Haaretz. Η ισραηλινή εφημερίδα όμως δεν αναφέρεται μόνο στον πόλεμο, αλλά κατηγορεί στο κύριο άρθρο της «την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου ότι έχει εγκαταλείψει την οικονομία. «Πρόκειται για μια κυβέρνηση καταστροφής. Στην καταστροφή της ασφάλειας, μπορούμε τώρα να προσθέσουμε την επικείμενη οικονομική καταστροφή. Οι απειλές για την οικονομία του Ισραήλ είναι τεράστιες. Έτσι, θα περίμενε κανείς ότι η κυβέρνηση θα προσπαθούσε τουλάχιστον να σταθεροποιήσει το οικονομικό μέτωπο. Αλλά ως συνήθως, κάνει το αντίθετο», υποστηρίζει η Haaretz.

Ο Γκάι Μπέιτ-Ορ, επικεφαλής οικονομολόγος στο Psagot Investment House, προειδοποιεί πάντως ότι οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι χειρότερες από τη μακροχρόνια αντιπαράθεση του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ το 2006. «Είμαστε μπροστά σε μια μακρά επιχείρηση και θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ισραηλινή οικονομία», τονίζει.  «Ο κόσμος ακυρώνει διακοπές, πάρτι, εκδηλώσεις. Οι πολίτες μένουν  στο σπίτι. Τα παιδιά είναι στο σπίτι, οπότε πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να δουλέψουν». Τα σχολεία σε όλο το Ισραήλ έχουν μεταβεί στην εξ αποστάσεως τηλεκπαίδευση. Μεγάλα τα προβλήματα και στον τομέα των υπηρεσιών Σε μια κανονική εβδομάδα, η Νίνα Μιζράχι ,οδηγός ταξί από το βόρειο Ισραήλ, έκανε  20 έως 40 διαδρομές την ημέρα. Την περασμένη εβδομάδα, είχε κατά μέσο όρο μόλις  μία. «Δεν υπάρχει δουλειά», είπε.

Ο τουρισμός έχει επίσης πληγεί, τη στιγμή που ξεκινά η παραδοσιακή υψηλή περίοδος Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου. Ο Γκανίτ Πελέγκ, πρόεδρος του Συνδέσμου Ξεναγών του Ισραήλ, είπε ότι πολλές περιηγήσεις έχουν ακυρωθεί, εν μέσω φόβων ότι μια εισβολή στη Γάζα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε περιφερειακή πυρκαγιά. «Λαμβάνουμε ακυρώσεις σε καθημερινή βάση», είπε, προσθέτοντας ότι η κατάρρευση των επιχειρήσεων θυμίζει αυτό που συνέβη κατά τη διάρκεια της πανδημίας. «Μόλις αναρρώσαμε από τον Covid. Και εδώ είμαστε πάλι.»

Ακίνητοι οι γερανοί

Οι  γερανοί που διακρίνονται στον διαρκώς αναπτυσσόμενο ορίζοντα του Τελ Αβίβ παραμένουν ακίνητοι  μετά το κλείσιμο των εργοταξίων, λόγω του πολέμου. Οι απώλειες στην παραγωγή υπολογίζονται σε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, την ημέρα. «Δεν πρόκειται μόνο για ένα πλήγμα για τους εργολάβους ή τους ,αλλά για κάθε νοικοκυριό στο Ισραήλ», λέει ο Ραούλ Σαρούγκο, πρόεδρος της Ένωσης Κατασκευαστών του Ισραήλ.

Η οικονομία του Ισραήλ, με ένα ΑΕΠ  σχεδόν 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων, είναι η πιο ανεπτυγμένη στη Μέση Ανατολή . Για φέτος, η ανάπτυξη ήταν σε καλό δρόμο  και η αύξηση του ΑΕΠ υπολογιζόταν να φτάσει στο 3%. «Αλλά με μια χερσαία εισβολή στη Γάζα να είναι επικείμενη και τον πόλεμο που απειλεί να εξελιχθεί σε μια περιφερειακή σύγκρουση, οι Ισραηλινοί ξοδεύουν  πλέον πολύ λιγότερα σε όλους τους τομείς, εκτός από τα τρόφιμα», προσθέτει ο Σαρούγκο.

Εκατοντάδες χιλιάδες έφεδροι έχουν επιστρατευθεί ,αφήνοντας ένα κενό στο ανθρώπινο δυναμικό και διακόπτοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού από τα λιμάνια στα σούπερ μάρκετ. Τα ξενοδοχεία είναι κατά το ήμισυ γεμάτα με Ισραηλινούς εκτοπισμένους από παραμεθόριες περιοχές, ενώ τα υπόλοιπα δωμάτια είναι κυρίως άδεια. Τα εργοστάσια συνεχίζουν να λειτουργούν, ακόμη και εκείνα κοντά στη Γάζα, αλλά δεν υπάρχουν πάντα αρκετοί οδηγοί φορτηγών για να κάνουν τακτικές παραδόσεις.

«Ο πόλεμος με τη Χαμάς πλήττει την οικονομία του Ισραήλ» γράφουν οι Financial Times.   H βρετανική εφημερίδα αναφέρει το παράδειγμα ενός ζυθοποιείου στην ισραηλινή πόλη Εμέκ Χέφερ που παρήγαγε 50.000 λίτρα μπύρας το μήνα, ενώ τα 14 εστιατόριά του σε όλη τη χώρα προσέλκυαν χιλιάδες πελάτες κάθε μέρα. Από τότε που ξέσπασε η σύγκρουση, οι επιχειρήσεις έχουν σταματήσει. Η ζυθοποιία δεν  παράγει τίποτα ,ενώ 12 από τα 14 εστιατόριά της είναι κλειστά .

«Το Νταβός της Ερήμου»

Επιπλέον, ορισμένα από τα προϊόντα διατροφής που μεταφέρονται παραδοσιακά  από το Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, όπως το ρύζι και οι φακές, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν λόγω έλλειψης νερού για το μαγείρεμα τους, όπως αναφέρει η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες (UNRWA). Αν και η S&P πιστεύει ότι η σύγκρουση θα παραμείνει επικεντρωμένη στη Γάζα, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ατζάι  Μπάνγκα , μιλώντας στο «Νταβός της Ερήμου»-στο διεθνές επενδυτικό φόρουμ που διεξάγεται κάθε χρόνο στο Ριάντ, προειδοποίησε ότι οι επιπτώσεις του πολέμου Ισραήλ –Χαμάς «θα μπορούσαν να έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη, σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο»

Στην ατζέντα του «Νταβός της Ερήμου» ήταν η καινοτομία και ο οικονομικός μετασχηματισμός, αλλά τα θέματα αυτά έχουν επισκιαστεί από τον πόλεμο. « Ολοι βλέπουμε τον απόηχο της τρομοκρατικής επίθεσης στο Ισραήλ και τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν έκτοτε, και είναι απελπιστικά λυπηρό. Επομένως, είναι δύσκολο να μην είμαστε λίγο απαισιόδοξοι », δήλωσε η Τζέιν Φρέιζερ, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Citi.  «Ο πόλεμος είναι στο μυαλό όλων », δήλωσε ο Λοράν Ζερμέν, Διευθύνων Σύμβουλος της γαλλικής  κατασκευαστικής Egis Group.

Ο Ατούλ Αρια, επικεφαλής ενεργειακής στρατηγικής στην S&P Global Commodity Insights, είναι πάντως πιο αισιόδοξος: Η τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση είναι « δύσκολη », λέει, αλλά « η οικονομική ανάπτυξη δεν σταματά ποτέ».

Μιχάλης Ψύλος • [email protected]