Την επόμενη εβδομάδα η καρδιά του ΝΑΤΟ χτυπάει στη Λιθουανία, καθώς στις 11 και 12 Ιουλίου πραγματοποιείται η σύνοδος κορυφής του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου στο Βίλνιους.
Αν και το ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας στη στρατιωτικής συμμαχία έχει συγκεντρώσει κυρίως την προσοχή, και το περισσότερο δράμα, δεν είναι το μοναδικό θέμα στο οποίο θα κληθούν να συμφωνήσουν τα μέλη.
Μέχρι να μαζευτούν οι ηγέτες στο Βίλνιους, οι περισσότερες από τις βασικές αποφάσεις της συνόδου κορυφής θα έχουν ήδη συμφωνηθεί. Διπλωμάτες και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δίνουν αγώνα για να καταλήξουν σε λύσεις, επιδεικνύοντας την εικόνα της συνέπειας και του σκοπού στα μέλη του ΝΑΤΟ.
Τα πέντε βασικά ζητήματα της συνόδου
Η υποστήριξη στην Ουκρανία
Η συνάντηση των ηγετών του ΝΑΤΟ πραγματοποιείται σε μια φάση που βρίσκεται σε εξέλιξη η αντεπίθεση των ουκρανικών δυνάμεων. Η επιχείρηση «τρέχει» περίπου ένα μήνα, ωστόσο, έχει χαμηλό τέμπο, όπως έχει αναγνωρίσει και ο πρόεδρος της χώρας Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Η Ουκρανία ζητάει δύο πράγματα από τη σύνοδο κορυφής του Βίλνιους:
- Περισσότερα, πιο βαριά και πιο σύγχρονα όπλα, όπως μεγάλου βεληνεκούς πυραύλους και αμερικανικής κατασκευής πολεμικά αεροσκάφη F-16.
Σε τελευταίες του δηλώσεις ο Ζελένσκι εκτίμησε ότι η παράδοση με αργούς ρυθμούς όπλων στην Ουκρανία καθυστέρησε την αντεπίθεση του Κιέβου, γεγονός που επέτρεψε στη Μόσχα να ενισχύσει την άμυνά της στις κατεχόμενες περιοχές, κυρίως τοποθετώντας νάρκες.
- μια συγκεκριμένη δέσμευση για τη μελλοντική της ένταξη στο ΝΑΤΟ, που να υπερβαίνει δηλαδή την συνηθισμένη και αόριστη υπόσχεση ότι μια μέρα η χώρα θα γίνει δεκτή στη συμμαχία.
Η αίτηση της Σουηδίας
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί το βασικό εμπόδιο στην διεύρυνση της στρατιωτικής συμμαχίας. Η επανεκλογή του τον Μάιο διέλυσε τις ελπίδες για μια ξαφνική στροφή από την Άγκυρα και την ένταξη της Σουηδίας πριν ή στο Βίλνιους.
Η Σουηδία και η Φινλανδία υπέβαλαν αιτήσεις για να ενταχθούν στον στρατιωτικό συνασπισμό την περασμένη χρονιά, αντιστρέφοντας την πολιτική τους επί δεκαετίες, που ήταν να παραμένουν τυπικά αδέσμευτες, εξαιτίας της εισβολής του στρατού της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Φινλανδία είναι πλέον εντός. Η Σουηδία, για την εισδοχή της οποίας απαιτείται πράσινο φως από όλα τα μέλη, περιμένει ακόμη την έγκριση δυο κρατών, της Τουρκίας και της Ουγγαρίας. Πάντως η Βουδαπέστη έχει δηλώσει πως θα ακολουθήσει την Τουρκία εφόσον άρει το βέτο της.
Ο Ερντογάν επιμένει πως η Στοκχόλμη πρέπει να λάβει μέτρα εναντίον των υποστηρικτών του ένοπλου κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK), που η Άγκυρα, οι ΗΠΑ και η ΕΕ χαρακτηρίζουν «τρομοκρατική» οργάνωση.
Ζητάει επίσης από την Στοκχόλμη να επιτρέψει την έκδοση όσων σχετίζονται με τον εξόριστο ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, καθώς του προσάπτει πως βρισκόταν πίσω από την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος το 2016.
Την κατάσταση δεν έχει βοηθήσει το περιστατικό με τον άνδρα που έκαψε σελίδες από το Κοράνι έξω από το μεγαλύτερο τζαμί της Στοκχόλμης. Βέβαια η κυβέρνηση της Σουηδίας το καταδίκασε ως ισλαμοφοβική ενέργεια.
Ο προϋπολογισμός των μελών
Οι χώρες της Δύσης ανταποκρίθηκαν στο αίτημα της Ουκρανίας για στρατιωτική βοήθεια, έστω και αν μερικές φορές με πολύ πιο αργό ρυθμό από ό,τι θα ήθελε το Κίεβο.
Ο πόλεμος όμως έχει επίσης αποκαλύψει την περιορισμένη ικανότητα των χωρών να διεξάγουν μια σύγκρουση μεγάλης κλίμακας. Οι σύμμαχοι προσπαθούν να ενισχύουν τα οπλοστάσιά τους, αλλά πολλοί ξεκινούν από πολύ μικρούς προϋπολογισμούς.
Τα κράτη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν το 2014 να προσπαθήσουν να ξοδέψουν το 2% του ΑΕΠ τους σε στρατιωτικές δαπάνες και το 20% αυτού για νέες τεχνολογίες. Βέβαια μόνο οκτώ από τα 31 κράτη του ΝΑΤΟ δαπανούν το 2% του στόχου, ή πάνω από αυτόν.
Η απειλή στην ανατολική Ευρώπη
Οι δυνάμεις της Μόσχας έχουν αποδειχθεί κατώτερες των περιστάσεων στο πεδίο των συγκρούσεων, παρά τις δεκαετίες μεταρρυθμίσεων και εκσυγχρονισμού. Αλλά εξακολουθούν να είναι πρόθυμες να καταστρέψουν τμήματα εχθρικού εδάφους, παρά τις τεράστιες απώλειες.
Το ΝΑΤΟ απέρριψε τη λεγόμενη προσέγγισή του «tripwire» το περασμένο καλοκαίρι στη Μαδρίτη. Αντ’ αυτής συμφώνησε σε μια πιο ισχυρή πολυεθνική ανάπτυξη κατά μήκος των ρωσικών συνόρων στην οποία οι δυτικές δυνάμεις θεωρητικά θα υπερασπιστούν «κάθε ίντσα» επικράτειας του ΝΑΤΟ.
Αλλά οι χώρες της συμμαχίας άργησαν να ενισχύουν τις οκτώ υπάρχουσες ομάδες μάχης Enhanced Forward Presence (EFP) και να μετατραπούν σε μόνιμες δυνάμεις, από περιστροφικές.
Επίσης, η επέκταση της δύναμης ανταπόκρισης υψηλής ετοιμότητας, από 40.000 σε περισσότερους από 300.000 στρατιώτες, φαίνεται να διαρκεί περισσότερο από το προγραμματισμένο και το ΝΑΤΟ αποτυγχάνει να κάνει νέα σχέδια για το πώς θα απαντήσει σε οποιαδήποτε μελλοντική ρωσική επίθεση, σημειώνει το Newsweek.
Παράλληλα, υπάρχει ανησυχία για την μετεγκατάσταση των μισθοφόρων της ρωσικής ομάδας Wagner στη Λευκορωσία, μετά την ανταρσία του ηγέτη τους Γεβγκένι Πριγκόζιν.
Η Κίνα
Το ΝΑΤΟ αναγνώρισε για πρώτη φορά τις «ευκαιρίες και τις προκλήσεις» της ανόδου της Κίνας στη διακήρυξή του μετά τη σύνοδο κορυφής του 2019 στο Λονδίνο, στην τελευταία συνάντησή πριν από την πανδημία, η οποία έφερε τον κόσμο σε ένα αδιέξοδο βαθύνοντας τις ανησυχίες για την ικανότητα της Δύσης να ανταγωνιστεί με την αναδυόμενη υπερδύναμη.
Η Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ που δημοσιεύτηκε στη σύνοδο κορυφής της συμμαχίας στη Μαδρίτη πέρυσι ήταν σε πιο έντονο ύφος, σημειώνοντας ότι οι «καταναγκαστικές πολιτικές» του Πεκίνου αντιπροσωπεύουν μια άμεση πρόκληση για τα διατλαντικά «συμφέροντα, την ασφάλεια και τις αξίες».
Οι ανησυχίες για την συμπεριφορά του Πεκίνου, που σε σημαντικό βαθμό ευθυγραμμίζεται με τη Μόσχα, δεν αποτελούν φλέγον ζήτημα για την σύνοδο του Βίλνιους. Όμως οι προηγούμενες συναντήσεις υποδηλώνουν ότι το ΝΑΤΟ γνωρίζει ότι δεν μπορεί να αγνοεί για πολύ τα ακανθώδη ζητήματα της Κίνας.
