Η Λευκή Βίβλος της Καινοτομίας αποτελεί: α) Το μοντέλο για μια καινοτόμο Διακυβέρνηση, το εργαλείο για την αποτελεσματική υλοποίηση των προγραμματικών θέσεων, των πολιτικών και των μεταρρυθμίσεων που προτείνονται από τους υποψήφιους ενόψει των επικείμενων Κυπριακών Προεδρικών εκλογών και των Ελληνικών Βουλευτικών εκλογών και β) τον Μαύρο Κύκνο της Προεκλογικής – μια σπάνια εκλογική καινοτομία η οποία μπορεί να εκτοξεύσει τους δημοσκοπικούς δείκτες οι οποίοι τους τελευταίους μήνες παρουσιάζουν μικρές μόνο αυξομειώσεις.
Ενόσω οι πολύμορφες προκλήσεις, οι αλληλένδετες κρίσεις και οι ασύμμετροι κίνδυνοι της νέας εκθετικής εποχής αντιμετωπίζονται με γραμμικά μοντέλα και στατικά εργαλεία, ο καταστροφικός φαύλος κύκλος ‘από κρίση σε κρίση’ θα συνεχιστεί και το επόμενο χτύπημα του Μαύρου Κύκνου θα ‘θερίσει’ τα πάντα για άλλη μια φορά.
Σύμφωνα με τον Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ, ο Μαύρος Κύκνος είναι ένα σπάνιο συμβάν το οποίο έχει τις ακόλουθες τρεις ιδιότητες: μη προβλεψιμότητα, ακραίες επιπτώσεις και αναδρομική εξηγησιμοτότητα. Επειδή οι Μαύροι Κύκνοι είναι απρόβλεπτοι, πρέπει να προσαρμοστούμε στην ύπαρξή τους. Μπορούμε πρώτο να προετοιμαστούμε για την αξιοποίηση των ευνοϊκών Μαύρων Κύκνων, μεγιστοποιώντας την έκθεσή μας σε αυτούς και δεύτερο να αποφύγουμε την έκθεση σε αρνητικούς Μαύρους Κύκνους.
Τα συμβάντα αυτά δεν είναι απαραίτητο να αποτελούν ακαριαίες εκπλήξεις. Ορισμένοι Μαύροι Κύκνοι μπορούν να προέρχονται από την αργή συσσώρευση σταδιακών αλλαγών προς την ίδια κατεύθυνση. Γενικά, οι θετικοί Μαύροι Κύκνοι χρειάζονται χρόνο για να δείξουν την επίδρασή τους, ενώ οι αρνητικοί συμβαίνουν πολύ γρήγορα. Και τυχαίνει πολλά σπάνια συμβάντα να μπορούν να αποκαλύψουν τη δομή τους: δεν είναι εύκολο να υπολογίσουμε τις πιθανότητες τους, αλλά είναι εύκολο να αποκτήσουμε μια γενική ιδέα για την πιθανότητα να συμβούν. Μπορούμε να μετατρέψουμε αυτούς τους Μαύρους Κύκνους σε Γκρίζους Κύκνους, μειώνοντας έτσι το πόσο θα μας εκπλήξουν.
Όπως αναφέρει ο Ν. Ταλέμπ στο βιβλίο του Ο Μαύρος Κύκνος, ο σύγχρονος κόσμος κυριαρχείται από σπάνια –πολύ σπάνια– συμβάντα. Οι πηγές των Μαύρων Κύκνων σήμερα έχουν πολλαπλασιαστεί σε σημείο που δεν μπορούν να μετρηθούν. Η περιπλοκότητα υποβαθμίζει την προβλεψιμότητα. Ο κόσμος είναι περισσότερο μη γραμμικός απ’ όσο πιστεύουμε – οι διαισθήσεις μας δεν είναι φτιαγμένες για μη γραμμικότητες. Οι μη γραμμικές σχέσεις απαντώνται παντού στη ζωή. Οι γραμμικές σχέσεις είναι πραγματικά η εξαίρεση. Μια από τις ιδιότητες του Μαύρου Κύκνου είναι μια ασυμμετρία συνεπειών – είτε θετικών είτε αρνητικών. Η έννοια των ασύμμετρων αποτελεσμάτων αποτελεί την κεντρική ιδέα της θεωρίας αυτής: δεν θα μάθουμε ποτέ το άγνωστο αφού είναι, εξ’ ορισμού, άγνωστο. Μπορούμε ωστόσο πάντα να μαντέψουμε πώς θα μας επηρεάσουν και θα πρέπει να βασίσουμε σε αυτό τις αποφάσεις μας.
Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω δημιουργήσει ένα νέο Μοντέλο Καινοτομίας το οποίο περιλαμβάνει συνολικά 77 στρατηγικά εργαλεία, μη γραμμικά μοντέλα, δημιουργικές τεχνικές, πλαίσια, μεθόδους και πρότυπα τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν ανάλογα, βοηθώντας τους οργανισμούς να τροποποιήσουν την έκθεσή τους (modify the exposure) ώστε να είναι ανοικτοί σε ευνοϊκές ασυμμετρίες (εκθετικές ευκαιρίες) και κλειστοί σε δυσμενείς ασυμμετρίες (εκρηκτικά ρίσκα / κινδύνους). Απ’ τη μια η αύξηση της έκθεσης (increase the exposure) σε θετικές ασυμμετρίες μπορεί να αποφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη και πλεονεκτήματα. Απ’ την άλλη η μείωση της έκθεσης (decrease the exposure) σε αρνητικές ασυμμετρίες μπορεί να ελαχιστοποιήσει το ρίσκο και να εξαλείψει τον κίνδυνο της καταστροφής.
Η διττή αυτή στρατηγική με την ονομασία antifragility (αντι-ευθραυστότητα) εφευρέθηκε από τον Νασίμ Ταλέμπ. Η ιδιότητα αυτή είναι πέρα από την ανθεκτικότητα ‘resilience’ ή την ευρωστία ‘robustness’. Αυτό σημαίνει ότι κάτι δεν απλώς αντέχει σε ένα σοκ αλλά βελτιώνεται πραγματικά εξαιτίας αυτού. Το ανθεκτικό αντιστέκεται στα σοκ και παραμένει το ίδιο. Το αντιθραυστικό γίνεται καλύτερο. Η αντι-εύθραυστη οργάνωση αναπτύσσεται από μεταβλητότητα και διαταραχή.
Το νέο Υπόδειγμα Καινοτομίας που έχω αναπτύξει μπορεί να: α) Βοηθήσει τους Οργανισμούς να καινοτομήσουν κάτω από συνθήκες οξείας αβεβαιότητας και β) εφαρμοστεί σε όλους τους τομείς και σε όλα τα επίπεδα, κλίμακες και μεγέθη: Εθνική Οικονομία, Δημόσιες Υπηρεσίες, Διαχείριση της Πανδημίας, Ανθεκτικότητα Αυτοδιοικητικού Μοντέλου, Επιχειρήσεις (Startups και μεγάλες εταιρείες), Ανθεκτικότητα Εφοδιαστικής Αλυσίδας, Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, ΜΚΟ, Nation Branding, Έξυπνη Άμυνα, Διαχείριση Κρίσεων, Τυποποίηση (Standardization), Ανταγωνιστικότητα, μεγιστοποίηση της απόδοσης των δημοσίων και των ιδιωτικών επενδύσεων, Ευρωπαϊκά Προγράμματα, Κοινωνική και Πολιτιστική Καινοτομία, μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας μιας προεκλογικής εκστρατείας κ.ά.
Το δυναμικό αυτό εργαλείο –παρουσιάζεται αναλυτικά στη Λευκή Βίβλο για τη μεταρρύθμιση της καινοτομίας που έχω ετοιμάσει– είναι στη διάθεση της Πολιτείας και της Εκκλησίας για άμεση αξιοποίηση.
Η Λευκή Βίβλος για τη μεταρρύθμιση της καινοτομίας μπορεί να:
- Βοηθήσει τη Δημόσια Διοίκηση και τις Επιχειρήσεις να καινοτομήσουν πολύ πιο αποτελεσματικά. Το πρακτικό αυτό εγχειρίδιο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει ένα Πρότυπο Εργαστήριο για ενίσχυση της μη γραμμικής (εκθετικής) σκέψης.
- Προωθήσει την καινοτομία από τη βάση προς τα πάνω, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες, νέα προϊόντα και υπηρεσίες (τοπικές καινοτομίες με διεθνή απήχηση), νέες αγορές και νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας.
- Μετατρέψει την Κύπρο και την Ελλάδα σε Περιφερειακά Κέντρα Καινοτομίας προσελκύοντας Άμεσες Ξένες Επενδύσεις.
- Ενισχύσει όλους τους συντελεστές που συνθέτουν την Εθνική Ισχύ: Οικονομία, Διπλωματία, Ένοπλες Δυνάμεις.
Η Λευκή Βίβλος της Καινοτομίας αποτελεί: α) Tο πολυεργαλείο για την αποτελεσματική υλοποίηση των Προεκλογικών Προγραμμάτων των υποψηφίων ενόψει των επικείμενων Κυπριακών Προεδρικών εκλογών και των Ελληνικών Βουλευτικών εκλογών, γεφυρώνοντας το χάσμα ανάμεσα στην Προεκλογική και τη Διακυβέρνηση και β) τον Μαύρο Κύκνο των εκλογών ο οποίος μπορεί να αλλάξει δραματικά τη δημοσκοπική εικόνα.
Νίκος Γ. Σύκας
Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας
