Οι επίσημες ανακοινώσεις Λευκωσίας και ΕΝΙ για την ποσότητα Φυσικού Αερίου (ΦΑ) που εντοπίσθηκε στον στόχο «Cronos-1» του τεμαχίου 6, αν και απέχουν από τις αρχικές προσδοκίες, δικαιολογημένα προκαλούν κλίμα ευφορίας. Τα 2,5 tcf που ανακοινώθηκαν διατηρούν ζωντανή την δυναμική του τεμαχίου 6 δίνοντας προοπτικές να εξελιχθεί σε ένα δεύτερο κοίτασμα Αφροδίτη. Η νέα γεώτρηση που ανακοινώθηκε στο στόχο «Zeus-1», ταυτόχρονα με την επισημοποίηση των αποτελεσμάτων του Cronos-1, ενδεχομένως να αυξήσει τις ενεργειακές προοπτικές του τεμαχίου 6. Τουλάχιστον αυτό δείχνουν πρώτον τα δεδομένα που έχει η κοινοπραξία του τεμαχίου 6 καθώς δεύτερον η εκτός αρχικού προγραμματισμού γεώτρηση σε κοντινό σημείο από το στόχο «Cronos-1». Εκτός από την στήλη ΦΑ 260 μέτρων που εντόπισε το γεωτρύπανο «Tungsten Explorer», τα δεδομένα που αντλήθηκαν επέβαλαν την αλλαγή σχεδίων με παραμονή του γεωτρύπανου στην περιοχή αντί του αρχικού σχεδιασμού για μετακίνησή του, σε άλλο τεμάχιο της κοινοπραξίας, πιθανότατα στο 8. Τόσο η εταιρεία όσο και η κυβέρνηση συνεχίζουν να διατηρούν χαμηλούς τόνους χωρίς ωστόσο να κρύβουν την ικανοποίησή τους για την ποσότητα ΦΑ που εντοπίσθηκε. Ικανοποίηση που πηγάζει από τις προοπτικές που δημιουργούνται από το ενεργειακό δυναμικό της ΑΟΖ, το οποίο σχετίζεται άμεσα και με τον παράγοντα ενεργειακής κρίσης που μαστίζει την Ευρώπη.
Το ταμείο
Παρά τα διθυραμβικά σχόλια μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων στο στόχο «Cronos-1» το συγκεκριμένο κοίτασμα αν αξιολογηθεί μεμονωμένα, τότε αναμφίβολα πρόκειται για ένα κοίτασμα μεσαίου μεγέθους που εάν δεν υπήρχαν άλλες παράμετροι, πολύ δύσκολα θα έφθανε στο στάδιο να χαρακτηρισθεί εμπορεύσιμο. Στην προκειμένη περίπτωση η αξιολόγηση του κοιτάσματος γίνεται αθροιστικά, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στο ενεργειακό δυναμικό της ΑΟΖ που είναι η μεγάλη εικόνα. Για να γίνουν περισσότερο κατανοητές οι προοπτικές του κυπριακού ενεργειακού προγράμματος θα πρέπει κάποιος να εξετάσει συνολικά τις επιδόσεις της ΑΟΖ από τότε που ξεκίνησαν οι έρευνες και τα αποτελέσματα των εργασιών που πραγματοποιήθηκαν.
«Αφροδίτη»
Η πρώτη ερευνητική γεώτρηση πραγματοποιήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2011 στο τεμάχιο 12 από την αμερικάνικη Noble Energy. Τον Ιούνιο του 2015 η αδειούχος εταιρεία του 12 ανακοίνωσε ότι η ανάπτυξη του κοιτάσματος «Αφροδίτη», η αξιολόγηση του οποίου καταδεικνύει ποσότητες φυσικού αερίου της τάξης των 4,5 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδών (Tcf), είναι οικονομικά βιώσιμη και ακολούθως υπέβαλε Σχέδιο Ανάπτυξης και Παραγωγής. Το συγκεκριμένο κοίτασμα μέχρι σήμερα παραμένει αναξιοποίητο και λέγεται πως η ανάπτυξή του θα ξεκινήσει το 2024.
Από το 2011 που ξεκίνησαν οι γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ έχουν εντοπισθεί τέσσερα κοιτάσματα ΦΑ.
Ο «Γλαύκος»
Μετά την πρώτη γεώτρηση στο τεμάχιο 12 και τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν ακολούθησε μια περίοδος αστοχιών που λίγο έλειψε να τερματίσει άδοξα το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η αναγέννηση επήλθε κατά τον τρίτο γύρο αδειοδοτήσεων που προκήρυξε η κυβέρνηση. Στις 16 Δεκεμβρίου 2016 μεταξύ άλλων εντός της κυπριακής ΑΟΖ εισήλθε και η ExxonMobil, στην οποία παραχωρήθηκε το τεμάχιο 10, στο οποίο προηγουμένως η γαλλική TOTAL είχε πραγματοποιήσει έρευνες χωρίς αποτελέσματα. Δυο χρόνια μετά πραγματοποιήθηκε η πρώτη ερευνητική γεώτρηση στο στόχο «Δελφύνη», η οποία ωστόσο δεν εντόπισε κοίτασμα σε εμπορεύσιμη κατάσταση. Η δεύτερη προσπάθεια πραγματοποιήθηκε στο στόχο «Γλαύκος» και ήταν επιτυχής. Σύμφωνα με επίσημες ανακοινώσεις το κοίτασμα που εντοπίσθηκε υπολογίζεται από 5 έως 8 tcf ΦΑ. Στο συγκεκριμένο κοίτασμα πραγματοποιήθηκε επιβεβαιωτική γεώτρηση τα αποτελέσματα της οποίας αναμένονται.
«Καλυψώ»
Πολύ πριν τις ικανοποιητικές επιδόσεις του «Γλαύκου» στο τεμάχιο 10, η ιταλική ENI πραγματοποίησε την πρώτη επιβεβαιωτική γεώτρηση στο στόχο «Καλυψώ», στο τεμάχιο 6. Οι εργασίες άρχισαν την πρώτη μέρα του 2018 και ολοκληρώθηκαν δυο μήνες αργότερα. Επίσημες ανακοινώσεις για τα αποτελέσματα των εργασιών δεν έχουν γίνει. Ωστόσο, αξιωματούχοι της ιταλικής ΕΝΙ προσδιόριζαν την ποσότητα ΦΑ που εντοπίσθηκε από 6 έως 8 tcf ποσότητα υπερβολική, σύμφωνα με ανεπίσημες πηγές στη Λευκωσία οι οποίες κάνουν λόγο για κοίτασμα που στην καλύτερη περίπτωση κυμαίνεται κοντά στα 2 tcf ΦΑ.
«Cronos-1»
Η γεώτρηση στο στόχο «Cronos-1» είναι η δεύτερη στο τεμάχιο 6 και αυτή που σημάδεψε την επιστροφή της γαλλο-ιταλικής κοινοπραξίας στην κυπριακή ΑΟΖ, μετά το μορατόριουμ εργασιών λόγω πανδημίας. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η επιλογή του συγκεκριμένου στόχου έγινε από τα ενθαρρυντικά σεισμικά δεδομένα που υπάρχουν και έδειχναν ένα κοίτασμα ΦΑ κοντά στα 4,5 tcf. Ποσότητα που δεν επιβεβαιώθηκε με την εταιρεία και την κυβέρνηση να αποφασίζουν μια δεύτερη γεώτρηση στο στόχο «Zeus-1» προκειμένου «να εκτιμηθούν με μεγαλύτερη ακρίβεια οι ποσότητες φυσικού αερίου στο εν λόγω τεμάχιο». Τουτέστιν, να διαπιστωθεί εάν ο βυθός του τεμαχίου 6 κρύβει και άλλο ΦΑ που δεν εντόπισε η γεώτρηση στο στόχο «Cronos-1».
Προς αλλαγή σχεδιασμών εντός της ΑΟΖ
Η γεώτρηση στον «Cronos-1» ενδεχομένως να διαφοροποιήσει τη φιλοσοφία εμπορικής ανάπτυξης του τεμαχίου 6 και να επηρεάσει τον ευρύτερο σχεδιασμό και στην υπόλοιπη ΑΟΖ. Ήδη σε εταιρεία και κυβέρνηση φαίνεται να επικρατεί το σενάριο ενός συνολικού έργου ανάπτυξης του τεμαχίου 6, το οποίο έχει όλα τα φόντα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που γίνονται, να μετατραπεί σε ένα δεύτερο Αφροδίτη, από πλευράς ποσοτήτων, στη χειρότερη περίπτωση. Περισσότερο περίπλοκες φαντάζουν οι συνθήκες να συμβεί κάτι ανάλογο και με το σύνολο των κοιτασμάτων που έχουν εντοπισθεί. Μετά την ενεργειακή κρίση που έχει ξεσπάσει η πιεστική ανάγκη για νέες πηγές ενέργειας ενδεχομένως να παρακάμψουν εμπόδια που υπήρχαν μέχρι χθες, λένε πηγές στη Λευκωσία, και να σπρώξουν τις εταιρείες σε ένα κοινό μοντέλο ανάπτυξης είτε με τη δημιουργία υποδομών επεξεργασίας του ΦΑ επί κυπριακού εδάφους είτε με επίσπευση των διαδικασιών δημιουργίας του αγωγού EastMed.
Απόστολος Τομαράς
