Στον πολιτικό και τον επιχειρηματικό κόσμο η διαφοροποίηση είναι το παν. Πρέπει να διαφοροποιούμαστε τόσο επί της ουσίας όσο και σε επικοινωνιακό επίπεδο. Η διαφοροποίηση μπορεί να δημιουργήσει μια διακριτή στρατηγική τοποθέτηση, μια μοναδική ταυτότητα, μια ξεχωριστή υποψηφιότητα. Η στρατηγική διαφοροποίησης αποτελεί ένα δυναμικό εργαλείο για το branding πολιτικών αρχηγών, κρατών, πόλεων, τουριστικών προορισμών, εταιρειών, ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, προϊόντων και υπηρεσιών, καλλιτεχνών, ποδοσφαιρικών ομάδων και μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Στην πορεία προς τις προεδρικές εκλογές του 2023, η διαφοροποίηση αποτελεί το δόρυ για να σπάσει το φράγμα της ομοιοτυπίας και της κοινοτοπίας ‘break out of parity’. Η στρατηγική διαφοροποίησης και το πολιτικό branding πρέπει να καλύπτουν όλες τις πτυχές της προεκλογικής εκστρατείας: Πρόγραμμα / θέσεις, όραμα, διαχείριση προεκλογικής εκστρατείας, οργανωσιακή κουλτούρα, στρατηγική επικοινωνίας, χτίσιμο της εικόνας ‘image’ του υποψήφιου κ.ά.
Οι υποψήφιοι πρόεδροι μπορούν να καταθέσουν το πολιτικό τους στίγμα και να διαφοροποιηθούν παρουσιάζοντας το αναλυτικό προεκλογικό τους πρόγραμμα με την κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν και συγκεκριμένες προτάσεις για όλα τα μεγάλα ζητήματα. Οι προτάσεις πρέπει να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες, κοστολογημένες και πρακτικά εφαρμόσιμες.
Στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές η προσωπικότητα του υποψήφιου (ηγετικές ικανότητες, γνώσεις, εμπειρίες, αποτελεσματικότητα, προνοητικότητα, εντιμότητα, ειλικρίνεια, αυθεντικότητα, αξιοπιστία, πειστικότητα) αποτελεί το πλέον σημαντικό κριτήριο ψήφου. Οι πιο αποτελεσματικοί πολιτικοί είναι δημιουργικοί – στην ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων, στην επίλυση διαφορών, στις διαπραγματεύσεις, στην αντίδραση σε απρόσμενες κρίσεις. Η πολιτική δημιουργικότητα λειτουργεί ως καταλύτης αλλαγής, μεταρρύθμισης και ανάπτυξης. Οι νέες ιδέες και προσεγγίσεις θα γεννήσουν λύσεις για την κοινωνία.
Ο υποψήφιος πρόεδρος πρέπει να διαφοροποιείται θετικά προκειμένου να τονίσει το δικό του ‘συγκριτικό πλεονέκτημα’. Βασικός στόχος είναι αφενός να δοθεί έμφαση στα θετικά χαρακτηριστικά του υποψηφίου και αφετέρου να εξουδετερωθούν τα όποια αρνητικά σημεία. Η εικόνα του υποψηφίου αξιολογείται τόσο έναντι των κυρίων αντιπάλων του, αλλά και σε σχέση με τα ηγετικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο ιδανικός υποψήφιος. Αφού η εκλογική διαδικασία είναι ανοιχτή σε όλους και δεν περιορίζεται σε κομματικά ακροατήρια, οι υποψήφιοι πρέπει να ενισχύσουν τα πολυσυλλεκτικά τους χαρακτηριστικά.
H πολιτική δημιουργικότητα και η εκλογική καινοτομία μπορούν να ανακαλύψουν νέα σημεία διαφοροποίησης και να μεγιστοποιήσουν την αποτελεσματικότητα της πολιτικής καμπάνιας. Οι διαφοροποιήσεις πρέπει να καθορίζονται από τις απαντήσεις στα μεγάλα θέματα για να είναι ουσιαστικές και όχι απλές αντιπαραθέσεις μηχανισμών εξουσίας. Βασικό ζητούμενο η ανάπτυξη καινοτόμων πολιτικών και προτάσεων σε όλες τις πτυχές της διακυβέρνησης. Η κύρια πρόκληση για το πολιτικό μάρκετινγκ είναι να συνδέσει τον λόγο, τις πράξεις και το όραμα του πολιτικού με την εκπλήρωση των ρεαλιστικών στόχων και προσδοκιών του εκλογικού σώματος. Η εικόνα του υποψηφίου πρέπει να ταυτίζεται με τις ανάγκες των ψηφοφόρων.
Στην πολιτική η φήμη (reputation) είναι το Άλφα και το Ωμέγα. Tα αφηγήματα ικανότητας και χαρακτήρα είναι οι δύο μηχανισμοί μέσα από τους οποίους κτίζεται η αξιοπιστία και η νομιμότητα (legitimacy). Η φήμη ικανότητας (capability reputation) πηγάζει από το πόσο αποτελεσματικός είσαι. Η φήμη χαρακτήρα (character reputation) αντανακλά τις αξίες, το ήθος. Στην εποχή της αλλαγής, της αστραπιαίας μετάδοσης μηνυμάτων και των fake news, η φήμη χαρακτήρα μπορεί να καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος, ενώ η φήμη ικανότητας αντέχει στο χρόνο.
Ζούμε μια εποχή αποδυνάμωσης της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και των κομματικών ταυτίσεων. Το γενικότερο εκλογικό περιβάλλον: α)Χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα, ρευστότητα, περιπλοκότητα, ασυμμετρίες, μεταβλητότητα και υψηλή κινητικότητα ψηφοφόρων και β)εμπεριέχει ασυνήθιστα υψηλά πολιτικά ρίσκα (αρνητικές ασυμμετρίες) και συνάμα ευκαιρίες (θετικές ασυμμετρίες). Μια έξυπνη κίνηση στην εκλογική σκακιέρα μπορεί να αποφέρει πολλαπλά εκλογικά οφέλη και πλεονεκτήματα. Αντίθετα, μια λάθος κίνηση μπορεί να προκαλέσει τεράστια, μη αναστρέψιμη ζημιά. Οι ασυμμετρίες μπορούν να πολλαπλασιάσουν τον αντίκτυπο –θετικό ή αρνητικό– στο εκλογικό αποτέλεσμα.
Υπάρχουν πολλά είδη ασυμμετρίας σε όλες τις πτυχές του προεκλογικού αγώνα. Η διαφοροποίηση και η πολυσυλλεκτικότητα αποτελούν παραδείγματα θετικής ασυμμετρίας. Αρνητική ασυμμετρία μπορεί να είναι ένα σοβαρό επικοινωνιακό λάθος ή μια αδόκιμη στρατηγική τοποθέτηση.
Οι εκλογικές αναμετρήσεις τόσο στην Κύπρο (προεδρικές) όσο και στην Ελλάδα (βουλευτικές) το 2023 θα κριθούν κυρίως σε επίπεδο στρατηγικής. Σήμερα έχουμε περισσότερες ασυμμετρίες (θετικές και αρνητικές) σε σύγκριση με πριν 10-15 χρόνια, τις οποίες οι κυβερνήσεις, η δημόσια διοίκηση και η πολιτική επικοινωνία καλούνται να διαχειριστούν. Ζητούμενο ο εντοπισμός και αξιοποίηση των ευνοϊκών ασυμμετριών και η αποφυγή των δυσμενών ασυμμετριών.
Η εκθετικότητα (exponentiality) και οι μη γραμμικότητες που χαρακτηρίζουν το πολιτικό – εκλογικό περιβάλλον στην Κύπρο και την Ελλάδα εμπεριέχουν εκρηκτικά ρίσκα αλλά και ευκαιρίες οι οποίες παρέχουν στα προεκλογικά επιτελεία τη δυνατότητα να πετύχουν δραματικές ανατροπές στα δημοσκοπικά δεδομένα.
Ο πρώτος αρνητικός ‘μαύρος κύκνος’ –δυσμενής ασυμμετρία– έκανε την εμφάνισή του στην εκλογική σκηνή της Κύπρου από τα πρώτα κιόλας στάδια του προεκλογικού αγώνα. Μέσα στις επόμενες βδομάδες και μήνες αναμένεται να κάνει την εμφάνισή του σμήνος ‘μαύρων κύκνων’ (θετικών και αρνητικών) πάνω από το εκλογικό τοπίο τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα.
Νίκος Γ. Σύκας
Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας
