Όπως επισημάναμε σε προηγούμενα άρθρα, η «Πράσινη Συμφωνία» (Green Deal) και η μετάβαση προς μια φιλική προς το περιβάλλον οικονομία αποτελούν ύψιστη προτεραιότητα στην ΕΕ και σε διεθνές επίπεδο. Η δυναμική αυτή δημιουργεί νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, ιδιαίτερα σε χώρες με συνεχή ηλιοφάνεια, όπως η Κύπρος.
Οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι ευνοϊκές. Οδηγούν σε ενίσχυση της παραγωγικής προοπτικής και, παράλληλα, στην κατακόρυφη μείωση τιμών παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Όσον αφορα τις τιμές, η παραγωγή ΑΠΕ αποτελεί κερδοφόρα δραστηριότητα και συγκρίνεται ευνοϊκά με την παραγωγή συμβατικών μορφών ενέργειας.
Παρόλα αυτά, το ποσοστό διείσδυσης των ΑΠΕ παραμένει σε χαμηλό επίπεδο, γύρω στο 15%. Οι βασικοί ανασταλτικοί παράγοντες είναι ο χρόνος που απαιτείται για μαζική παραγωγή αλλά και το θέμα αποθήκευσής τους.
Ο στόχος, που τέθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050, φαίνεται φιλόδοξος, ενώ πολλοί αναλυτές το θεωρούν ανέφικτο.
Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι οι εκπομπές ρύπων εξακολουθούν να αυξάνονται. Χωρίς ριζοσπαστική αλλαγή πολιτικών, οι κλιματικοί στόχοι δε φαίνεται να επιτυγχάνονται, με δυσμενείς επιπτώσεις ακόμη και για την επιβίωση της ανθρωπότητας.
Τα προβλήματα παραγωγής και μεταφοράς λόγω της πανδημίας, τροφοδότησαν την αύξηση των τιμών ενέργειας, καταδεικνύοντας ότι η μετάβαση προς την πράσινη οικονομία εμπεριέχει προκλήσεις. Η σύρραξη στην Ουκρανία καθιστά το εγχείρημα ακόμη πιο δύσκολο, λόγω και της απόφασης της ΕΕ να απεξαρτηθεί, σε σύντομο χρονικό διάστημα, από εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Μελέτες δείχνουν ότι αυτό είναι εφικτό μόνο με ουσιαστική πρόοδο στην εξοικονόμηση ενέργειας που, αναπόφευκτα, συνεπάγεται περαιτέρω αυξήσεις στις τιμές ενεργειακών προϊόντων, καθώς και αύξηση των εισαγωγών συμβατικών μορφών ενέργειας από τρίτες χώρες.
Οι αυξημένες τιμές και οι περιορισμοί στην παραγωγή αναμένεται να οδηγήσουν σε συγκράτηση της οικονομικής δραστηριότητας, ιδιαίτερα στην ΕΕ, σε μια ιδιαίτερα δύσκολη συγκυρία, με δυσμενή επακόλουθα για την κοινωνική συνοχή.
Τα διλήμματα είναι δύσκολα. Βραχυχρόνια, η μερική στροφή προς συμβατικές μορφές ενέργειας φαίνεται αναπόφευκτη. Επιπλέον, προκρίνεται η υιοθέτηση στοχευμένων αντισταθμιστικών μέτρων για άμβλυνση των κοινωνικών επιπτώσεων.
Για την Κύπρο, τα πιο πάνω συνεπάγονται ριζική αλλαγή πλεύσης. Τα φιλόδοξα έργα για αναβάθμιση του ηλεκτρικού δικτύου με στόχο να καταστεί εφικτή η περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ πρέπει να μετουσιωθούν σε πράξη. Τα σχέδια προώθησης των ΑΠΕ πρέπει να καταστούν λιγότερο γραφειοκρατικά και να καλύψουν επιπλέον στρώματα και επιχειρήσεις. Το δημόσιο πρέπει να θέσει ως στόχο μηδενικές εκπομπές σε ταχύ χρονικό πλαίσιο. Για νέα κτήρια, πρέπει να υιοθετηθούν υποχρεωτικά αυστηρά οικολογικά πρότυπα ενώ η ανέγερση μεμονωμένων κατοικιών ενδείκνυται να περιοριστεί. Αντί νέων κατασκευών, συνίσταται να ενθαρρυνθεί η αξιοποίηση του μεγάλου αριθμού άδειων κτηρίων. Αντί της αδιέξοδης συνεχούς επέκτασης του οδικού δικτύου, μπορούν να αναβαθμιστούν οι δημόσιες συγκοινωνίες. Τέλος, θα πρέπει να επανεξεταστεί η πολιτική προτεραιότητα προς όφελος του φυσικού αερίου.
Ο Ανδρέας Χαραλάμπους είναι οικονομολόγος και πρώην διευθυντής στο Υπουργείο Οικονομικών.
Ο Όμηρος Πισσαρίδης είναι διευθύνων σύμβουλος της PricewaterhouseCoopers Investment Services.
