Δρ. Ανδρέας Πουλλικκάς
Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου
Οι ηγέτες των Κρατών Μελών της ΕΕ με την πρόσφατη Διακήρυξη των Βερσαλλιών έχουν ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει ολοκληρωμένες δράσεις για το σχέδιο RePowerEU «Κοινή Ευρωπαϊκή δράση για πιο προσιτή οικονομικά, εξασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια». Για αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συμπεράσματά της 25ης Μαρτίου 2022, έχει καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει έως τα τέλη Μαΐου 2022 τις πιο πάνω δράσεις οι οποίες θα λαμβάνουν υπόψη τις εθνικές συνθήκες και το ενεργειακό μείγμα των Κρατών Μελών. Με αυτό τον σχεδιασμό η ΕΕ θα καταργήσει σταδιακά την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα. Επίσης, οι ηγέτες των Κρατών Μελών της ΕΕ αναφέρουν ότι οι σταθερά συνεχόμενες υψηλές τιμές της ενέργειας έχουν ολοένα και πιο αρνητικό αντίκτυπο στους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε τον τρόπο παροχής περαιτέρω ανακούφισης στους πλέον ευάλωτους καταναλωτές και τον τρόπο βραχυπρόθεσμης στήριξης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων για αυτό (α) κάλεσε τα Κράτη Μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσουν να αξιοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την εργαλειοθήκη, συμπεριλαμβανομένου του νέου προσωρινού πλαισίου κρατικών ενισχύσεων για την κρίση (η προσωρινή φορολόγηση των απροσδόκητων κερδών (windfall profits) ή οι σχετικές κανονιστικές παρεμβάσεις μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμη πηγή εθνικής χρηματοδότησης), (β) ανάθεσε επείγοντα καθήκοντα στο Συμβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να επικοινωνήσουν με τους ενδιαφερόμενους φορείς του ενεργειακού τομέα και να συζητήσουν αν και πώς οι βραχυπρόθεσμες επιλογές που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δηλαδή, παροχή άμεσης στήριξης στους καταναλωτές μέσω κουπονιών, φορολογικών εκπτώσεων ή μέσω της χρήσης του «μοντέλου φορέων σωρευτικής εκπροσώπησης/μοναδικού αγοραστή», κρατικές ενισχύσεις, φορολογία (ειδικοί φόροι κατανάλωσης και ΦΠΑ), ανώτατα όρια τιμών, κανονιστικά μέτρα όπως συμβάσεις επί διαφοράς (contracts for difference), θα συμβάλουν στη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου και στην αντιμετώπιση των αλυσιδωτών επιπτώσεων της μεταφοράς φυσικού αερίου στις αγορές ηλεκτρισμού, λαμβανομένων υπόψη των εθνικών συνθηκών και (γ) κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος των υπερβολικά ψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, διαφυλάσσοντας παράλληλα την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, διατηρώντας τις πρωτοβουλίες και τα κίνητρα για την πράσινη μετάβαση, διαφυλάσσοντας την ασφάλεια του εφοδιασμού και αποφεύγοντας τυχόν δυσανάλογο δημοσιονομικό κόστος.
Λόγο των πολύ υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αξιολογήσει επειγόντως τη συμβατότητα των έκτακτων προσωρινών μέτρων στην αγορά ηλεκτρισμού που κοινοποιούνται από τα Κράτη Μέλη. Κατά την αξιολόγηση της εν λόγο συμβατότητας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα διασφαλίσει, μέσω ταχείας διαδικασίας, ότι τα μέτρα μειώνουν τις τιμές της αγοράς ηλεκτρισμού για τις εταιρείες και τους καταναλωτές και δεν επηρεάζουν τους όρους συναλλαγών σε βαθμό αντίθετο προς το κοινό συμφέρον. Κατά την αξιολόγηση αυτή, θα ληφθεί υπόψη ο προσωρινός χαρακτήρας των μέτρων και του βαθμού διασυνδεσιμότητας της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανεξέτασε την άμεση ετοιμότητα της ΕΕ και ανέθεσε στο Συμβούλιο να εξετάσει δεόντως τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την πολιτική αποθήκευσης φυσικού αερίου της ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη και αντιμετωπίζοντας τα συμφέροντα των Κρατών Μελών με σημαντική ικανότητα αποθήκευσης, προκειμένου να διασφαλιστεί δίκαιη ισορροπία. Η επαναπλήρωση των δεξαμενών αποθήκευσης φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ θα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τα εθνικά μέτρα ετοιμότητας. Ενόψει του προσεχούς χειμώνα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε τα Κράτη Μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (α) να θεσπίσουν τους αναγκαίους μηχανισμούς αλληλεγγύης και αντιστάθμισης, (β) να συνεργαστούν για την κοινή αγορά φυσικού αερίου, υγροποιημένου φυσικού αερίου και υδρογόνου, (γ) να ολοκληρώσουν και να βελτιώσουν τις διασυνδέσεις στον τομέα του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του πλήρους συγχρονισμού των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και (δ) να εργαστούν για τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας του εφοδιασμού σε όλα τα Κράτη Μέλη.
Τέλος στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφέρεται ότι η ενεργειακή ασφάλεια και η κλιματική ουδετερότητα μπορούν να επιτευχθούν μόνο εάν η ΕΕ βασίζεται σε μια ισχυρή και πλήρως διασυνδεδεμένη εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού και σε μια εύρυθμη λειτουργούσα αγορά ανθρακούχων εκπομπών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε τον τρόπο με τον οποίο θα προχωρήσουν οι εργασίες για την παρακολούθηση και τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας των πιο πάνω αγορών και κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει όλες τις αναγκαίες πρωτοβουλίες έως τον Μάιο του 2022, λαμβάνοντας υπόψη τις τελικές εκθέσεις του ACER (European Union Agency for the Cooperation of Energy Regulators) και της ESMA (European Securities and Markets Authority).
