Νέες προτάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στην Κύπρο κατέθεσε σήμερα το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου, το οποίο σε ανακοίνωση σημειώνει ότι, η εκπαίδευση και η κατάρτιση διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη του «Οράματος 2035», παρέχοντας στο ανθρώπινο δυναμικό τις απαραίτητες δεξιότητες και τα προσόντα που χρειάζεται για να γίνει ακόμα πιο ανταγωνιστική η κυπριακή οικονομία.
«Υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για περαιτέρω βελτίωση της θέσης της Κύπρου ως διεθνούς τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού κέντρου. Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση θεωρείται από το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας τομέας προτεραιότητας σε ένα νέο, σύγχρονο μοντέλο της κυπριακής οικονομίας, όπως αυτό αντικατοπτρίζεται στο «Όραμα 2035», δηλαδή τη νέα Μακροπρόθεσμη Στρατηγική για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας, το οποίο κινείται γύρω από τους άξονες της μακροπρόθεσμης βιώσιμης ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας και της ενίσχυσης της ευημερίας των πολιτών», λέει το ΣΟΑΚ.
Ο καθορισμός του νέου αναπτυξιακού μοντέλου, καθώς και η αναγνώριση των κύριων οικονομικών τομέων, τόσο υφιστάμενων όσο και νέων, που θα μπορούν να συνεισφέρουν μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία προς την οικονομική δραστηριότητα και συνεπώς να επιτελέσουν τους βασικούς μοχλούς για επίτευξη μακροπρόθεσμης βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση πάνω στην οποία θα στηριχθούν τα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημίων, αναφέρει περαιτέρω.
Οι προτάσεις του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου:
1. Ανάπτυξη στρατηγικού σχεδίου για αναβάθμιση του ρόλου της Κύπρου ως τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού και ερευνητικού κέντρου με τη συνεργασία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ερευνητικών οργανισμών, της Κυβέρνησης και των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων.
Το στρατηγικό σχέδιο θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει:
- Καθορισμό των γνωστικών τομέων στους οποίους θα πρέπει να δοθεί έμφαση ώστε η Κύπρος να καταστεί σημαντικό πανεπιστημιακό και ερευνητικό κέντρο.
- Καθορισμό των χωρών προέλευσης των φοιτητών που θα επιδιώξουμε να προσελκύσουμε.
- Καθορισμό του αριθμού ο οποίος θα αποτελέσει τον στόχο για την αύξηση των φοιτητών, Κυπρίων, Ευρωπαίων και προερχομένων από τρίτες χώρες, στην επόμενη πενταετία. Ο στόχος αυτός θα μπορούσε να ήταν ο διπλασιασμός των φοιτητών μέσα στα επόμενα 10-15 χρόνια.
- Κοινή, με συμμετοχή όλων των δημόσιων και ιδιωτικών τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, εκστρατεία διαφώτισης, αξιοποιώντας τις διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό, που να προβάλλει τα πλεονεκτήματα της Κύπρου («branding») ως εκπαιδευτικού κέντρου.
- Δημιουργία ειδικού portal, με συμμετοχή όλων των τριτοβαθμίων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, όπου ενδιαφερόμενοι αλλοδαποί φοιτητές να μπορούν εύκολα να βρίσκουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Κύπρο.
- Συνεργασίες ερευνητικών κέντρων με κέντρα ερευνητικής αριστείας στην Ευρώπη για ανταλλαγή τεχνογνωσίας, ερευνητών, μεταπτυχιακών φοιτητών και άντληση ερευνητικών χρηματοδοτήσεων και αποφυγή του «brain drain».
2. Συνεργασία των τριών ιατρικών σχολών στην Κύπρο μέσω της δημιουργίας κοινού πανεπιστημιακού νοσοκομείου.
Τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία διεθνώς χαίρουν εκτίμησης για το επίπεδο ιατρικής που προσφέρουν, για την εκπαίδευση του ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού και τη συνεισφορά τους στην επιστημονική έρευνα. Η λειτουργία ενός κοινού πανεπιστημιακού νοσοκομείου θα βοηθήσει στην περαιτέρω ανάπτυξη των ιατρικών σχολών. Θα συνεισφέρει επίσης στο στόχο της μετατροπής της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο παροχής υπηρεσιών υγείας.
Για το έργο αυτό, το οποίο θα έχει ευρύτερες επιπτώσεις στην κοινωνία και οικονομία της Κύπρου, θα πρέπει:
- Να υπάρξουν τόσο δημόσιες όσο και ιδιωτικές επενδύσεις.
- Να μελετηθεί η σχέση ενός τέτοιου νοσοκομείου με το εθνικό σύστημα υγείας.
3. Δημιουργία ενός κέντρου αριστείας για νέες τεχνολογίες.
Το κέντρο αριστείας θα έχει τη δυνατότητα να συμμετάσχει στις διεθνείς εξελίξεις γύρω από το επίκαιρο αυτό θέμα, να διευρύνει την τοπική γνώση και να προσφέρει λύσεις σε κοινά προγράμματα με εταιρείες και οργανισμούς του τόπου.
Η υλοποίηση της πρότασης αυτής:
- Προϋποθέτει την ευχέρεια συμμετοχής όλων των υφιστάμενων πανεπιστημίων και ερευνητικών δομών ώστε το κέντρο αριστείας να αποκτήσει κρίσιμη μάζα.
- Θα υποβοηθηθεί από την άντληση ερευνητικών κονδυλίων.
4. Διευκόλυνση δημόσιων πανεπιστημίων στην προσέλκυση ξένων φοιτητών.
Στον τομέα των δημοσίων πανεπιστημίων, η κυπριακή κοινωνία έχει επενδύσει μέχρι τώρα μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Τα αποτελέσματα αυτής της επένδυσης υπήρξαν επωφελή για τον τόπο. Η ωφέλεια όμως αυτή θα μεγεθυνθεί αν τα κρατικά πανεπιστήμια μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις υποδομές και τους ανθρώπους τους σε προγράμματα που θα απευθύνονται σε μελλοντικούς φοιτητές που μιλούν την αγγλική γλώσσα.
- Παραχώρηση δυνατότητας στα δημόσια πανεπιστήμια για παροχή προγραμμάτων και πτυχίων με γλώσσα διδασκαλίας στα αγγλικά.
- Καθορισμός διδάκτρων κοντά στον μέσο όρο των διδάκτρων που χρεώνουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια ώστε να μην τίθεται θέμα αθέμιτου ανταγωνισμού στα ήδη υφιστάμενα προγράμματα.
5. Καλύτερη διασύνδεση των πανεπιστημίων με τις επιχειρήσεις.
Τα πανεπιστήμια θα έχουν την δυνατότητα να αυξήσουν την προστιθέμενη τους αξία ανταποκρινόμενα καλύτερα στις ανάγκες της αγοράς μέσα από:
- Τη διαμόρφωση προγραμμάτων σπουδών τα οποία βρίσκονται πιο κοντά στις δεξιότητες και ικανότητες που απαιτεί η σύγχρονη αγορά εργασίας, δημιουργώντας το απαραίτητο ταλέντο από ντόπιους απόφοιτους.
- Τη συνεργασία των ερευνητικών κέντρων των Πανεπιστημίων με επιχειρήσεις, αλλά και ιδιωτικούς και κυβερνητικούς οργανισμούς, μέσω στοχευμένων, πρακτικών και εξιδεικευμένων σεμιναρίων για μεταφορά τεχνογνωσίας και αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.
- Την περαιτέρω προώθηση της μεταφοράς τεχνογνωσίας από τα πανεπιστήμια στις επιχειρήσεις μέσα από στοχευμένες δράσεις.
6. Διευκόλυνση εργοδότησης φοιτητών και αποφοίτων.
- Δυνατότητα εργασίας των φοιτητών για μερική απασχόληση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στο αντικείμενο της φοίτησής τους.
- Διευκόλυνση στην εργοδότηση των φοιτητών μετά την ολοκλήρωση των σπουδών στη βάση ασφαλιστικών δικλείδων ώστε να δημιουργηθεί ένα πιο ελκυστικό περιβάλλον για άριστους μαθητές.
7. Παροχή κινήτρων για προσέλκυση τριτοβάθμιων ιδρυμάτων/σχολών σε μειονεκτικές περιοχές, όπως τις ορεινές, αγροτικές και τουριστικές περιοχές που επηρεάζονται σημαντικά από την εποχικότητα.
Η προσέλκυση τριτοβάθμιων ιδρυμάτων σε μειονεκτικές περιοχές μπορεί να έχει άμεσα και έμμεσα οφέλη στις τοπικές οικονομίες αλλά και στην ευρύτερη οικονομία γενικότερα μέσω πολλαπλασιαστικών οφελών. Εκτός από την οικονομική δραστηριότητα των ίδιων των ιδρυμάτων στην τοπική οικονομία, η διαμονή φοιτητών σε αυτές τις περιοχές που μειονεκτούν, έχει τη δυνατότητα να τις αναζωογονήσει οικονομικά, να βελτιώσει την ποιότητα ζωής, να καταπολεμήσει την αστυφιλία και να προσελκύσει νέους κατοίκους. Ειδικότερα για τις τουριστικές περιοχές με προβλήματα εποχικότητας, τα πολλαπλασιαστικά οφέλη δύνανται να είναι ακόμα μεγαλύτερα, αφού τα εκπαιδευτικά προγράμματα διεξάγονται κυρίως τους χειμερινούς μήνες όπου η οικονομική δραστηριότητα είναι περιορισμένη. Εκτός από τη συμβολή για μείωση της εποχικότητας και την προσέλκυση τουρισμού ολόχρονα στις τουριστικές περιοχές, η λειτουργία τριτοβάθμιων προγραμμάτων συναφών με τις τοπικές οικονομίες θα συνεισφέρει στην αύξηση της παραγωγικότητας και της ποιότητας των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών.
Η προσέλκυση τριτοβάθμιων ιδρυμάτων σε μειονεκτικές περιοχές μπορεί να επιτευχθεί μέσω:
- Φορολογικών, πολεοδομικών ή και άλλου είδους κινήτρων για επέκταση προγραμμάτων/εγκαταστάσεων ή και δημιουργία νέων τριτοβάθμιων ιδρυμάτων/σχολών.
10 πανεπιστήμια
Στην Κύπρο λειτουργούν σήμερα δέκα πανεπιστήμια, επτά ιδιωτικά και τρία κρατικά. Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση έχει εξελιχθεί σε σημαντικό τομέα οικονομικής δραστηριότητας, με θετικές προεκτάσεις για την κοινωνία καθώς και πηγή εσόδων για την οικονομία. Ο αριθμός των φοιτητών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχει διπλασιαστεί μέσα σε 12 χρόνια και πλέον υπερβαίνει τις 50 χιλιάδες, εκ των οποίων το 44% είναι υπήκοοι χωρών της ΕΕ και το 16% προέρχεται από τρίτες χώρες.
Διάγραμμα: Αριθμός Φοιτητών 2000-2020
«Η συνολική συνεισφορά των Πανεπιστημίων στο ΑΕΠ είναι δύσκολο να υπολογιστεί καθώς, εκτός από τα άμεσα έσοδα των δαπανών για δίδακτρα και διαμονή, η οικονομία επωφελείται από τη βελτίωση του επιπέδου του εργατικού δυναμικού, την ανάπτυξη της έρευνας και του πολιτισμού, και εν γένει της βελτίωσης της ποιότητας ζωής του συνολικού πληθυσμού. Υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για περαιτέρω βελτίωση της θέσης της Κύπρου ως διεθνούς τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού κέντρου», σύμφωνα με τον ΣΟΑΚ.
